تحلیلی بر یک فرمان از دوران حکومت شاه‌صفی (1038-1052 ق.) (تکاپوهای بی‌ثمر در حل اختلاف ترکان قزلباش و گرجیان، و پیامدهای تاریخی آن)

هدف: هدف از این پژوهش معرفی و بررسی محتوایی و تاریخی یک فرمان رسمی از دوران سلطنت شاه‌صفی است. روش/ رویکرد پژوهش: در پژوهش حاضر، با رهیافت تاریخی و به روش توصیفی- تحلیلی با استناد بر وقایع‌نگاری‌های رسمی و پژوهش‌های تاریخی، تلاش شده به پرسش اصلی تحقیق پاسخ داده شود. یافته‌ها و نتایج: یافته‌ها نشان می‌دهد که با مرگ شاه‌عباس اول، سیاست حمایت از غلامان گرجی در برابر ترکان قزلباش دچار نقصان گردید و جامعۀ صفوی با چالش جدیدی از اختلاف میان امرای بزرگ ترک و غلامان گرجی مواجه شد. به طوری که شاه‌صفی، در مقام پادشاه جدید صفوی، در حرکتی نمادین برای جلوگیری از گسترش دامنۀ این نوع کشمکش‌ها، به روشی مسالمت‌آمیز در چارچوب یک فرمان حکومتی، با ایجاد پیوند خانوادگی میان دو چهرۀ نیرومند سیاسی و نظامی، یعنی زینل‌خان شاملو، در مقام نایب‌السلطنه و سپهسالار صفوی؛ و دیگری صفی قلیخان گرجی، در منصب بیگلربیگی بغداد و عراق عرب تلاش کرد به این نوع دشمنی‌ها خاتمه دهد. اما ماجرای صدور فرمان آن پادشاه در قتل زینل‌خان- که پس از مدتی کوتاه روی داد و ناشی از اهمال زینل‌خان در اعزام نیروهای قزلباش به غرب ایران، برای حمایت از صفی‌قلیخان در برابر محاصرۀ بغداد توسط ترکان عثمانی بود- نشان می‌دهد که حکم پادشاه برای غلبه بر این نوع اختلاف‌ها تاثیری نداشته است و شاید همین حادثه موجب شد تا شاه‌صفی در شیوۀ حکومت‌داری به خشونت و بی‌رحمی روی آورد.