تبیین نظریه راهبردی حفظ الصحه به مثل و درمان به ضد در طب سنتی ایران

سابقه و هدف: در طب ایرانی قواعد مفصل علمی درباره حفظ سلامتی در شرایط مختلف وجود دارد یکی از این اصول مهم، قاعده راهبردی حفظ الصحه به مثل و درمان به ضد است که در باره آن بین حکما، تفاوت آراء و نظرات وجود دارد و همچنین برداشتهای مختلفی نیز در حال حاضر وجود دارد. در این مقاله سعی بر این است که با طرح نظرات متفاوت حکما در این باره به شرح و بسط آنها بپردازیم و در نهایت با توجه به  مبانی طب سنتی، صحیح ترین نظریات را تبیین کنیم.  مواد و روش‌ها: متون معتبر مانند قانون، خلاصه الحکمه، مفرح القلوب و... مورد بررسی قرارگرفتند مطالب مربوط به حفظ الصحه درشرایط مختلف سلامتی و بیماری بررسی شدند و متون مرتبط با آن در نرم افزار نور بررسی و با استفاده از کلید واژه هایی مانند حفظ صحت، سلامتی، مشاکل، مماثل، مخالف مورد جستجو قرارگرفتند سپس یافته های بدست آمده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و اختلافات و اشتراکات بررسی و جمع بندی شدند. یافته‌ها: دو دیدگاه درمورد حفظ الصحه به مثل به ویژه در امر تغذیه وجود دارد، یک دیدگاه اینکه حفظ الصحه به مثل وقتی حاصل می شود که غذا قبل از ورود به بدن، مزاجی شبیه مزاج شخص مصرف کننده در حالت سلامت و تعادل داشته باشد و دیدگاه دیگر این که حفظ الصحه به مثل در حالت صحت وقتی حاصل می شود که بعد از ورود غذا به بدن و تاثیر و تاثر از عواملی مثل کبد و دستگاه گوارش در نهایت خلط حاصله مشاکل مزاج شخص باشد نه قبل از ورود غذا به بدن. نتیجه‌گیری: به نظر می رسد بر طبق مبانی طب ایرانی، در صورت وجود صحت تامه حفظ صحت به مثل است و در صورت انحراف از اعتدال مزاج شخصی در شرایط سلامت، حفظ و ارتقاء صحت به مخالف است و در صورت انحراف از اعتدال مزاجی در شرایط بیماری، درمان به ضد است