تبیین فرآیند شناسایی و اولویت‌بندی مؤلفه‌های سلامت کیفیت محیطی در مناطق روستایی با استفاده از روش ارزیابی نسبت تجمعی ARAS

به دلیل نسبی بودن مفهوم کیفیت محیطی در شرایط متفاوت مکانی- زمانی، پیچیدگی­های چشمگیری فراروی پژوهشگران است. به همین دلیل تحلیل و بررسی سلامت کیفیت محیطی مستلزم در دسترس بودن نماگرهای مشخصی است که در انطباق کامل با واقعیات مورد نظر بوده و امکان شناخت کامل ویژگی­های جامعۀ مورد مطالعه را فراهم می­نماید.روش ارزیابی نسبت تجمعی(ARAS)، یکی از تکنیک­های تصمیم­گیری چند معیاره است که به منظور رتبه­بندی، با استفاده از یک تابع بهینه گی، میزان کارایی نسبی گزینه­ها را بر حسب میزان تأثیرگذاری نسبی وزن معیارها مشخص می­کند. این روش می­تواند به عنوان یکی از جدیدترین، مؤثرترین و در عین حال ساده­ترین روش­ها، در تصمیم­گیری چند معیارۀ مورد استفاده قرار گیرد. روش شناسی این پژوهش مبتنی بر روش­های تحلیلی-توصیفی و پیمایشی است. این پژوهش ضمن شناسایی و معرفی مؤلفه­های سلامت کیفیت محیطی بر آن بوده تا چارچوب روش شناختی نوینی را با استفاده از نظر سنجی خبرگان ارائه نماید. بدین منظور تعداد 153 نماگر مشتمل بر  21 نماگر اکولوژیکی، 21 نماگر اقتصادی، 50 نماگر اجتماعی-فرهنگی و 61 نماگر کالبدی-فضایی برای سنجش و ارزیابی پایداری سلامت کیفیت محیطی در مناطق روستایی شناسایی شده تا بر این مبنا امکان بررسی واقع بینانه­تری از پایداری سلامت کیفیت محیطی در سکونتگاههایئروستایی فراهم آید. نتایج این پژوهش نشان می­دهد که مؤلفۀ کالبدی-فضایی با میانگین 42/8 در مقایسه با سایر نماگرها  وزن بیشتری در تحلیل سلامت کیفیت محیطی دارد. مؤلفه محیطی-اکولوژیک با 7.38 امتیاز، مؤلفۀ اجتماعی-فرهنگی با 5.74 امتیاز و مؤلفه اقتصادی  با 5.42 امتیاز در رتبه­های بعدی قرار دارند. همچنین نتایج تکنیک روش ارزیابی نسبت تجمعی(ARAS) نشان می­دهد که مؤلفه کالبدی-فضایی با 0.867 در رتبۀ اول، مؤلفۀ محیطی-اکولوژیک با 0.816 در رتبۀ دوم، مؤلفۀاقتصادی با 0.580 در رتبۀ سوم و  اجتماعی-فرهنگی با 0.460 در رتبۀ چهارم قرار دارد. به منظور بهبود سلامت کیفیت محیطی در مناطق روستایی پیشنهاد می­شود اولاً مسئولان به افزایش دانش خود در زمینۀ سلامت کیفیت محیطی بپردازنند؛ همچنین بایستی دیدگاهی یکپارچه نسبت به سلامت کیفیت محیطی داشته باشند. از طرفی سازمان­های مرتبط اجرای برنامه­های سلامت کیفیت محیطی را منوط به چند پروژۀ عمرانی ندانند. جلب اعتماد مردم و مشارکت دادن آنها در شناسایی مشکلات، ارائۀ راه­حل و اجرای آنها با کمک مسئولان یکی دیگر از مواردی است که می‌تواند به ارتقاء سلامت کیفیت محیطی در مناطق روستایی کمک نماید.