تبیین اثر قومیت بر دلبستگی مکانی در شهرهای چند قومی پژوهش موردی: مناطق یک و دو شهر زاهدان

دلبستگی مکانی از شالوده‌های هویت فردی، سرمایة اجتماعی، مشارکت و آمادگی شهروندان برای فداکاری به‌منظور توسعه و ارتقای مکان و محله است؛ به این اعتبار، نبود یا ضعف دلبستگی ‌مکانی، آسیب و چالشی آشکار تلقی می‌شود.هدف پژوهش حاضر، آزمون ارتباط میان عنصر قومیت شهروندان با شاخص دلبستگی‌ مکانی‌ آنها به محلة اقامتشان است. این پژوهش به‌لحاظ هدف، کاربردی و به‌لحاظ روش، توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری داده‌ها، پیمایشی است. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامة ‌بستة پژوهشگرساخته است که با نمونه‌گیری تصادفی دومرحله‌ای و با حجم نمونة 380 واحد در 5 محدودة زاهدان انجام شد. مدل‌های ‌تحلیل عبارت‌اند از: ANOVA، کای دو، T تک‌نمونه‌ای، T نمونه‌های مستقل، و برای آزمون تکمیلی، مدل‌های کندال تائو b، کندال تائو c، سامرز d و لامبدا به کار رفت. روایی ابزار با نظر استادان خبره و پایایی پژوهش با آلفای کرونباخ (85/0) تأیید شد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد شاخص دلبستگی مکانی شهروندان زاهدان به گونة معناداری کمتر از حد متوسط است. همچنین برخلاف فرضیة پژوهش، ارتباط معناداری میان عنصر قومیت شهروندان با شاخص دلبستگی‌ مکانی آنها دیده نشد؛ این در حالی است که شاخص میزان دلبستگی مکانی شهروندان با شاخص مرغوبیت فضایی ‌محله ارتباطی معنادار دارد. میزان دلبستگی مکانی شهروندان نیز به گونه‌ای معنا‌دار با شاخص میزان خدمات شهری محله مرتبط است؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود به‌منظور ارتقای هویت فردی، سرمایة اجتماعی، مشارکت و آمادگی شهروندان برای توسعة محله‌ای، میزان دلبستگی ‌مکانی آنها ارتقا یابد. برای ارتقای دلبستگی مکانی شهروندان، ارتقای خدمات شهری در سطح محله اجتناب‌ناپذیر است؛ زیرا برخلاف تصور عام همگنی‌ ناشی از عنصر قومیت سبب دلبستگی مکانی نمی‌شود؛ بلکه مرغوبیت ‌فضایی محله و سطح‌ خدمات آن دلبستگی مکانی را ایجاد می‌کند و تعمیق می‌بخشد. نوآوری پژوهش در این است که تاکنون در ایران ارتباط شاخص دلبستگی مکانی با عنصر قومیت شهروندان بررسی و تبیین نشده است