تأثیر و تأثرات متون عرفانی پارسی در مواجهه با ادب عُذری عرب
نویسندگان
چکیده مقاله:
مقالۀ حاضر به نحوۀ حضور سرودههای شاعران ادب عُذری در برجستهترین متون عرفانی ایرانی تا پایان قرن هفتم هجری میپردازد. جدولهای پایانیِ مقاله دربردارندۀ سرودههایی از شاعران عذری است که نگارندگان آنها را در متون عرفانی یافته و در بیشینۀ موارد برای نخستینبار نام سرایندگان آنها را تعیین کرده، و گاهی نیز به تصحیح آنها پرداختهاند. نگارندگان برآنند که ایرانیان در حفظ، حیات و حرکت ادب عذری، سهمی بیش از خود اعراب داشتهاند: اشعار پراکندۀ شعرای عذری در الأغانیِ ابوالفرج اصفهانی گردآوری و حفظ شد؛ موضوعات آن در الزُّهرۀ ابنداوودِ اصفهانی، تئوریزه شد؛ اشعار آن به دست ابونصرسَرّاج طوسی و مُستَملی بُخاری به متون مدرسی صوفیه راه یافت؛ در صافی ذهن و ضمیر عرفای خراسان همچون ابوسعید و شبلی (که اصالتی خراسانی داشت) به لطیفترین معانی عارفانه «تأویل» شد؛ روایات پراکندۀ آن به دست نظامی نظم یافت؛ به دست عرفایی همچون احمد غزّالی، عطار و مولانا «تمثیل»های فراوانی از آن ساخته و شخصیتهای آن به «نماد» تبدیل شد؛ و در نهایت، مضامینِ آن در غزلِ شعرایی بزرگ همچون سعدی به زیباترین شکل کمالیافت. باری، لیلی در نهایت در ذهن عرفای ایران چنان جایگاهی یافت که نماد خداوند شد. مقالۀ حاضر به نحوۀ حضور سرودههای شاعران ادب عُذری در برجستهترین متون عرفانی ایرانی تا پایان قرن هفتم هجری میپردازد. جدولهای پایانیِ مقاله دربردارندۀ سرودههایی از شاعران عذری است که نگارندگان آنها را در متون عرفانی یافته و در بیشینۀ موارد برای نخستینبار نام سرایندگان آنها را تعیین کرده، و گاهی نیز به تصحیح آنها پرداختهاند. نگارندگان برآنند که ایرانیان در حفظ، حیات و حرکت ادب عذری، سهمی بیش از خود اعراب داشتهاند: اشعار پراکندۀ شعرای عذری در الأغانیِ ابوالفرج اصفهانی گردآوری و حفظ شد؛ موضوعات آن در الزُّهرۀ ابنداوودِ اصفهانی، تئوریزه شد؛ اشعار آن به دست ابونصرسَرّاج طوسی و مُستَملی بُخاری به متون مدرسی صوفیه راه یافت؛ در صافی ذهن و ضمیر عرفای خراسان همچون ابوسعید و شبلی (که اصالتی خراسانی داشت) به لطیفترین معانی عارفانه «تأویل» شد؛ روایات پراکندۀ آن به دست نظامی نظم یافت؛ به دست عرفایی همچون احمد غزّالی، عطار و مولانا «تمثیل»های فراوانی از آن ساخته و شخصیتهای آن به «نماد» تبدیل شد؛ و در نهایت، مضامینِ آن در غزلِ شعرایی بزرگ همچون سعدی به زیباترین شکل کمالیافت. باری، لیلی در نهایت در ذهن عرفای ایران چنان جایگاهی یافت که نماد خداوند شد.
منابع مشابه
پرورش اخلاق از طریق کتاب درمانی در متون ادب پارسی
زمینه: کتاب، جایگاه عرضۀ اندیشههای بکر از ژرفای تفکر و احساس است و چون از روح و روان گـوینده در شرایط خاص خود نشأت میگیرد در شرایط مشابه بر خواننده، اثر میگذارد؛ به مصداق «سخن کز دل برآید لاجرم بر دل نشیند». از آغاز، علت تألیف کتاب، راهنمایی و پرورش روح آدمی با هدف حفظ تجارب گذشتگان بوده است؛ آنچه که امروزه بدان «کتاب درمانی» میگویند. در فرهنگ قدیم و غنی ایران همواره از کتاب برای درمان مشکل...
متن کاملپرورش اخلاق از طریق کتاب درمانی در متون ادب پارسی
زمینه: کتاب، جایگاه عرضۀ اندیشه های بکر از ژرفای تفکر و احساس است و چون از روح و روان گـوینده در شرایط خاص خود نشأت می گیرد در شرایط مشابه بر خواننده، اثر می گذارد؛ به مصداق «سخن کز دل برآید لاجرم بر دل نشیند». از آغاز، علت تألیف کتاب، راهنمایی و پرورش روح آدمی با هدف حفظ تجارب گذشتگان بوده است؛ آنچه که امروزه بدان «کتاب درمانی» می گویند. در فرهنگ قدیم و غنی ایران همواره از کتاب برای درمان مشکل...
متن کاملاثر بربرین در تنظیم آستروسیتهای Gfap+ ناحیه هیپوکمپ موشهای صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین
Background: Diabetes mellitus increases the risk of central nervous system (CNS) disorders such as stroke, seizures, dementia, and cognitive impairment. Berberine, a natural isoquinolne alkaloid, is reported to exhibit beneficial effect in various neurodegenerative and neuropsychiatric disorders. Moreover astrocytes are proving critical for normal CNS function, and alterations in their activity...
متن کاملاثر بربرین در تنظیم آستروسیتهای Gfap+ ناحیه هیپوکمپ موشهای صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین
Background: Diabetes mellitus increases the risk of central nervous system (CNS) disorders such as stroke, seizures, dementia, and cognitive impairment. Berberine, a natural isoquinolne alkaloid, is reported to exhibit beneficial effect in various neurodegenerative and neuropsychiatric disorders. Moreover astrocytes are proving critical for normal CNS function, and alterations in their activity...
متن کاملتأثیر قرآن و حدیث در ادب عرفانی
در این مقاله نخست، مقولهی مهم سیر و سلوک عرفانی و اسفار اربعه که اساس مکتب عرفان بر آن استوار است، از منظر کلام الهی بررسی و تحلیل شده است. در این بخش، با استناد به آیات بسیاری از قرآن کریم که در آنها بهطور صریح یا ضمنی به سیر آفاقی و انفسی انسان برای کمال اشاره شده، ریشه و مبنای قرآنیِ سلوک عرفانی قابل اثبات است. سپس بحث معرفتشناسانهی ولایت و انواع آن اعم از عام و خاص، مقیّده و مطلقه و تکوین...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 7 شماره 2
صفحات 23- 49
تاریخ انتشار 2016-09-21
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023