بکُشتی، به گُشنی یا به کُشتی؟ (بررسیِ مجدّدِ چهار بیت بحثبرانگیز شاهنامه دربارۀ ضحّاک)
نویسنده
چکیده مقاله:
فردوسی در اوایل پادشاهی ضحّاک چهار بیت در بیان بیرسمیِ هوسآلود او سروده است: پس آیین ضحّاک وارونهخوی ز مردان جنگی یکی خواستی کجا نامور دختری خوبروی پرستنده کردیش در پیش خویش چنان بُد که چون میبدیش آرزوی بکشتی/ به گُشنی/ به کشتی که با دیو برخاستی به پرده اندرون پاک بیگفتوگوی نه رسم کیی بُد نه آیین کیش دشواری اصلیِ این قطعه در ضبط، قرائت و معنای مصراع دومِ بیت دوم و سپس ارتباط یا استقلال معناییِ دو بیتِ آغازین و دو بیت پایانی است. در نسخههای شاهنامه ده ضبط مختلف برای مصراع دومِ بیت دوم دیده میشود و شارحان و محقّقان هم ده معنا برای آن پیشنهاد کردهاند. نگارنده با نقد ضبطها، خوانشها و معانیِ گوناگون و بر پایۀ دلایل و قراینی مانندِ نگاشتۀ «بکشتی» در بیشترِ دستنویسها، بودن مصراعی مشابه به لحاظِ نحوی و معنایی در جای دیگر شاهنامه، توجّه به دریافتِ سنّتیِ بعضی کاتبان و خوانندگان شاهنامه از طریقِ نسخهبدلهای این ابیات، توضیح گزارشی در بندهش و... ضبط و قرائتِ «به کشتی که با دیو برخاستی» را محتملتر میداند و برای هر چهار بیت به صورت پیوسته (موقوفالمعانی) این تفسیر را پیشنهاد میکند که ضحّاک به هنگامِ برانگیخته شدن شهوتش دختری خوبروی و پاکدامن را در اختیار مردی جنگجو و دیوافکن مینهاد تا در برابر نگاه او با آن دختر نزدیکی کند و منظور فردوسی از «آیین ضحّاک وارونهخوی» احتمالاً همین کارِ ناشایست است.
منابع مشابه
بررسی بازتاب اعتقاد به استویهاد یا دیو مرگ در شاهنامه
دیوها و مخلوقات اهریمنی بخشی جداییناپذیر از اساطیر و باورهای ایرانیان باستان را تشکیل میدهند، در واقع پیشینیان ما برای هر کدام از رذیلتها و پدیدههای شر، قائل به دیوی خاص بودند و آشکار شدن هریک از این عناصر شرور و ویرانگر را به آن دیوها نسبت میدادند. از جمله پدیدههایی که ایرانیان برای آن دیوی خاص قائل بودند، پدیدۀ مرگ است؛ پدیدهای که آن را به استویهاد یا دیو مرگ منسوب میکردند. این باور ...
متن کاملگذشته زشوّال ده با چهار تأملی در یک بیت تاریخ¬دار شاهنامه
فردوسی در آغاز داستان اشکانیان میگوید: محمود خراج یک سال را به نیم کاهش داد و خبر آن در چهارده شوّال به طوس رسید و مردم محمود را دعا کردند. کاستن از خراج در چه سالی و علت آن چه بوده است؟ استاد تقیزاده صدور این فرمان را به مناسبت قحط و غلای خراسان در سال 401 دانسته است، امّا دکتر زریابخویی برآن بوده است که محمود خراج سال 400 را کاهش داده بود و انگیزة آن غنایمی فراوان بوده است که محمود پس از فتح...
متن کاملبررسی پیشگویی ابن برّجان دربارۀ زمان فتح بیت المقدس
یکی از موضوعات قابل توجه در مطالعات تاریخی، پیشگویی وقایع تاریخی است. ابنزکیالدین بشارت فتح بیتالمقدس در ماه رجب را به صلاحالدین داده بود و منبع پیشگویی خود را تفسیر ابنبرّجان ذیل آیات ابتدایی سورۀ روم عنوان کرد. هدف این پژوهش، بررسی پیشگویی ابنبرّجان دربارۀ زمان فتح بیتالمقدس و چگونگی محاسبۀ اوست. این مقاله با روش اسنادی و توصیفی-تحلیلی و براساس منابع کتابخانهای به رشتۀ تحریر درآمده است....
متن کاملنقد بلاغی بیت معروفی از شاهنامه
در این مقاله، پس از بیان تعریفی تکمیلی از دانش معانی، بیت معروف «میازار موری که دانهکش است / که جان دارد وجان شیرین خوش است » با ضبط دیگری از آن که در شاهنامه تصحیح جلال خالقی مطلق آمده است (مکش مورکی را که روزی کش است / که او نیز جان دارد و جان خوش است) مقابله و با توجه به مقتضای حال مخاطب، گوینده و نوع ادبی حماسه، دلایل بلاغی رجحان ضبط اخیر در بافت شاهنامه بیان شده است. در پایان نیز بر این ن...
متن کاملمقایسه تأثیر وضعیت طاق باز و دمر بر وضعیت تنفسی نوزادان نارس مبتلا به سندرم دیسترس تنفسی حاد تحت درمان با پروتکل Insure
کچ ی هد پ ی ش مز ی هن ه و فد : ساسا د مردنس رد نامرد ي سفنت سرتس ي ظنت نادازون داح ي سکا لدابت م ي و نژ د ي سکا ي د هدوب نبرک تسا طسوت هک کبس اـه ي ناـمرد ي فلتخم ي هلمجزا لکتورپ INSURE ماجنا م ي دوش ا اذل . ي هعلاطم ن فدهاب اقم ي هس عضو ي ت اه ي ندب ي عضو رب رمد و زاب قاط ي سفنت ت ي هـب لاتـبم سراـن نادازون ردنس د م ي سفنت سرتس ي لکتورپ اب نامرد تحت داح INSURE ماجنا درگ ...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 71 شماره 238
صفحات 1- 26
تاریخ انتشار 2019-02-20
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023