بهبود پارامترهای مرتبط با خوشه برنج رقم طارم هاشمی با به‌کارگیری قارچ‌های Piriformospora indica و Trichoderma virens در سطوح مختلف کود فسفر

چکیده مقدمه: کشاورزی پایدار بر پایه مصرف کودهای زیستی با هدف حذف یا کاهش چشم‌گیر در مصرف نهاده‌های شیمیایی، یک راه‌حل مطلوب برای غلبه بر مشکلات زیست‌محیطی از جمله آلودگی منابع آب، افت کیفیت محصولات کشاورزی و کاهش میزان حاصل‌خیزی خاک‌ها به‌شمار می‌آید. مواد و روش‌ها: آزمایشی مزرعه‌ای در بهار 1394 به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان قائم‌شهر انجام شد. تیمارهای مورد بررسی شامل سه سطح کود فسفر (صفر، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار از منبع سوپر‌فسفات ‌تریپل) و به‌کارگیری قارچ‌های Trichoderma virens و Piriformospora indica در چهار سطح (عدم تلقیح (شاهد)، تلقیح بذر، تلقیح نشاء و تلقیح بذر + نشاء حاصل) بود. نتایج: نتایج آزمایش حاکی از تأثیر مثبت و معنی‌دار تلقیح قارچ‌ها بر صفات عملکرد شلتوک، زیست‌توده و وزن خوشه در بوته گیاه برنج بود؛ به‌طوری‌که عملکرد شلتوک و زیست‌توده در روش تلقیح بذر به‌ترتیب افزایش معنی‌دار 8/42 و 9/36 درصدی را نشان داد. در شرایط کاربرد کود فسفر صفر و 50 کیلوگرم در هکتار، تلقیح قارچ‌ها به روش بذرمال باعث افزایش معنی‎دار صفات وزن خوشه در بوته (به‌ترتیب 7/35 و 4/45 درصد)، وزن شلتوک در خوشه (به‌ترتیب 9/2 و 8/24 درصد) و زیست‌توده (به‌ترتیب حدود 40 و 41 درصد) گیاه برنج شد. در کاربرد سطح فسفر 100 کیلوگرم در هکتار نیز، تلقیح قارچ‌ها با روش‌های تلقیح بذر، نشاء و تلقیح بذر و نشاء زیست‌توده را به‌ترتیب حدود 30، 43 و 24 درصد افزایش داد. نتیجه‌گیری: به‌طور کلی، این آزمایش نشان داد که کاربرد هم‌زمان دو قارچ P. indica، T. virens و کود شیمیایی فسفر اثر افزایشی بیش‌تری نسبت به کاربرد جداگانه کود شیمیایی فسفر به‌همراه داشت. واژه‌های کلیدی: برنج، تریکودرما، قارچ اندوفیت، زیست توده، عملکرد