برنامه‌ریزی آرمانی، رویکردی اثربخش در بودجه‌ریزی و تخصیص بهینه منابع مالی (مطالعه موردی: تخصیص بودجه وزارت بهداشت و درمان به استان‌های کشور)

مقدمه: در این مقاله با استفاده از روش برنامه‌ریزی آرمانی و منطق فازی سعی می‌شود تا الگویی برای تخصیص بهینه بودجه وزارت بهداشت به استان‌های کشور ارائه شود. روش پژوهش: این پژوهش از نوع پژوهش‌های کاربردی است که به شیوه توصیفی و به‌صورت گذشته‌نگر انجام شده است. داده‌های مورد نیاز برای بررسی موضوع پژوهش، از طریق داده‌های رسمی مرکز آمار ایران و وزارت بهداشت جمع‌آوری شده و با استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی از جمله Fuzzy Tec و Lingo مورد تحلیل قرار گرفته است. در این مطالعه برای تخصیص بهینه بودجه به استان‌های کشور، ابتدا به‌وسیله شاخص‌سازی، موقعیت هر استان نسبت به سایر استان‌ها تعیین شد. سپس، با توجه به اولویت‌های مورد نظر، الگوی تخصیص بودجه با روش برنامه‌ریزی آرمانی طراحی و بر این اساس بودجه سالانه این وزارت‌خانه به استان‌های کشور تخصیص داده شد. یافته‌ها: نتایج حاصل از پژوهش، بیان‌گر آن است که تخصیص بودجه بر اساس روش موجود، منجر به توجه نکردن به فعالیت‌ها و عملکرد هر استان می‌شود. اما در روش ارائه شده، در این مقاله، با شناسایی بیش از 268 شاخص در 5 بخش و 45 برنامه، اطلاعات مربوط به قابلیت‌های استان‌های کشور جمع‌آوری و از این حیث کلیه استان‌ها نسبت به یکدیگر مقایسه و رتبه‌بندی شدند.  نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که روش پیشنهادی ضمن تخصیص بهینه بودجه به استان‌های کشور، در درازمدت منجر به ایجاد عدالت و توازن در بین استان‌ها خواهد شد. واژه‌های کلیدی: بودجه‌ریزی، برنامه‌ریزی آرمانی، تحلیل سلسله مراتبی، منطق فازی.