بررسی کمیت و کیفیت مواد زائد جامد و قابلیت بازیافت آن در استان سیستان و بلوچستان

امروزه با پیشرفت علوم و تکنولوژی، تولید و مدیریت مواد زاید جامد نیز بسیار دگرگون شده است. یکی از جالب ترین گزینه ها در مدیریت مواد زاید جامد، بازیافت آن است که دارای صرفه اقتصادی و فواید زیست محیطی قابل توجهی است که متاسفانه، در کشور ما ایران، کار منسجم و یکپارچه ای تاکنون در کل کشور صورت نگرفته است. تنها در سال 1382، طرح توجیه فنی و اقتصادی بازیافت در کل کشور و استان سیستان و بلوچستان به اجرا درآمده است تا پتانسیل بازیافت تعیین شود. ابتدا، براساس توزیع جغرافیایی و جمعیتی سه شهر زاهدان، ایرانشهر و چابهار به عنوان شاهد، جهت نمونه برداری و انجام آنالیز فیزیکی و شیمیایی انتخاب شدند. درصد اجزا تشکیل دهنده زباله، چگالی، درصد رطوبت سرانه زباله خانگی و پارامترهای شیمیایی مانند نسبت PH، C/N، ارزش حرارتی مطابق روشهای استاندارد انجام شد و با استفاده از جمعیت موجود در استان کمیت و کیفیت مواد زاید در کل استان تعیین شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که سرانه زباله 504 گرم به ازای هر نفر در روز، چگالی برابر 182.8kg/m3 و درصد رطوبت برابر 25.5% است و چابهار با 690 گرم بالاترین سرانه زباله را داراست. بیشترین درصد اجزا موجود در زباله مورد بررسی مربوط به مواد گیاهی با 53% معادل 284.41 تن در روز است. سپس، پلاستیک و کاغذ به ترتیب با تولیدی معادل 57.95 و 56.34 تن در روز می باشد. نسبت C/N برابر 22 و ارزش حرارتی زباله برابر 8972 کیلوژول بر کلیوگرم است. با توجه به بافت جمعیتی استان و روند افزایش رفاه و کیفیت زندگی، پیش بینی می شود که در آینده، سرانه زباله روند صعودی داشته باشد. همانطور که انتظار می رود، بیشترین اجزا تشکیل دهنده در زباله استان مواد گیاهی است با این حال در مقایسه با سایر استانها بویژه استانهای همجوار مثل کرمان (68.2%) در حد پایین تری است که علت اصلی آن، مربوط به الگوی مصرف و شیوه زندگی در این استان است. از سوی دیگر، پایین بودن نسبت C/N و رطوبت زباله، امکان تبدیل این بخش قابل توجه را به کود دشوار می سازد و چون این بخش از لحاظ کمی و کیفی دارای پتانسیل بالایی برای بازیافت بوده، ضرورت برنامه ریزی و تنظیم نسبت C/N و رطوبت کاملا مشهود است. با این حال، موفقیت این برنامه، منوط به افزایش آگاهی و مشارکت عمومی برای انجام موثر و پیگیر بازیافت از مبدا است. سایر اجزا قابل بازیافت در زباله استان به ترتیب پلاستیک و کاغذ می باشد که هر دو می تواند بازده اقتصادی مناسبی به دنبال داشته باشند.