بررسی و شبیه‌سازی گردوغبار تابستانی در غرب و جنوب‌غربی ایران

یکی از مهم­ترین چالش­های زیست محیطی سال­های اخیر در منطقه خاورمیانه و ایران،  پدیده گردوغبار است که عمدتاً در فصل تابستان رخ  می‌دهد. در این مطالعه، ابتدا کد سینوپتیکی 06 روزهای همراه با گردوغبار در بازه 5 ساله 2002 تا 2006 در 5 شهر غربی و جنوب‌غربی که بیشترین خسارت ناشی ازپدیده گردوغبار را متحمل می‌شوند مورد بررسی قرار گرفت که 80 روز مشترک همراه با گردوغبار به دست آمد. سپس با روش تحلیل عاملی PCA، 2 خوشه غالب به دست آمد که هر دوخوشه مبتنی بر الگوی همدیدی تابستانی گردوغبار بودند و  در زمان وقوع اغلب توفانها در فصل تابستان بر منطقه حاکم است. پس از آن  4 توفان شدید و فراگیر فصل تابستان در سالهای 2005، 2008، 2009 و 2012بررسی شد که در آنها بخش وسیعی از کشور ما  تحت تأثیر  قرار گرفته است. 2 مورد از این 4 توفان در خوشه اول و 2 مورد توفان گردوغبار دیگر در خوشه دوم قرار می‌گیرند. بررسی‌های همدیدی نشان می‌دهد که وجود گرادیان فشاری شدید بر روی کشور عراق در خوشه اول و کشور سوریه در خوشه دوم، سبب وزش باد شدید در بیابانهای واقع در این کشورها و گسیل گردوغبار می‌شود از طرف دیگر در سطوح بالا به دلیل وجود یک ناوه عمیق در منطقه در هر 2 خوشه، گردوغبار را تا ارتفاعات بالاتر جوی منتقل می‌شود و توسط بادهای غرب و شمال غربی به داخل ایران وارد می‌شوند. مقادیر مثبت تاوایی نسبی در این دو کشور ، نشان‌دهنده وجود حرکات صعودی در این منطقه است. تصاویر ماهواره نیز چشمه گسیل گردوغبار را در شرق کشور سوریه برای خوشه دوم و بیابانهای کشور عراق برای خوشه اول نشان می‌دهند. خروجی مدل WRF-Chem برای غلظت ذرات گردوغبار نیز شروع گسیل از شرق سوریه در خوشه دوم یعنی توفانهای تابستان 2005 و 2009 و به تدریج انتقال آن به سمت غرب و جنوب‌غربی و نفوذ آن به مناطق مرکزی ایران را به خوبی نشان می‌دهد. همچنین در موردهای 2008 و 2012  مرتبط با خوشه اول، مدل نشان می‌دهد گردوغبار برخاسته از کشور عراق، به  غرب و جنوب‌غربی ایران وارد می‌شوند.  می توان نتیجه گرفت که مدل WRF-Chem در هر 4 توفان، به خوبی چشمه گسیل، روند افزایش گردوغبار را نشان می‌دهد اما روز حداکثر گردوغبار را با تفاوت یک روزه  نشان می‌دهد.