بررسی و تحلیل مسئلۀ خلود اهل عذاب از منظر آگوستین و ملاصدرا

در رویکرد منطقی به مسئلۀ خلود اهل عذاب در جهان دیگر، پرسش‌های زیادی در ذهن بشر وجود دارد که در حوزۀ فلسفه، تعارضاتی میان دیدگاه‌های اندیشمندان به‌دنبال داشته است. فیلسوفان خدا را قادر مطلق، خیرخواه مطلق و دارای رحمت گسترده شناخته و از طرفی، بی‌نیاز از هر چیزی، از جمله اطاعت بندگان می‌دانند و معتقدند هیچ امری نمی‌تواند به وی ضرری برساند، از جمله معصیت گناهکاران. پس علت آنکه خداوند بندگان گناهکار را عذاب می‌کند چیست؟ آگوستین در مورد سرنوشت اجسامی که در رنج ابدی به‌سر خواهند برد بحث می‌کند و معتقد است‌ باور به رنج ابدی جسمانی از سعادت ابدی انسان‌ها سخت‌تر است. بر همین اساس ابتدا دربارۀ کسانی که به عذاب ابدی محکوم شده‌اند صحبت می‌کند. به‌نظر می‌رسد دیدگاه ملاصدرا در این‌باره تا حدودی دچار ناسازگاری است. او از یک طرف، بر اساس آیات قرآن معتقد به خلود اهل عذاب است و از طرف دیگر، بر اساس اصول فلسفی این دیدگاه را نفی می‌کند. این مقاله به توصیف و تحلیل دیدگاه دو اندیشمند جهان اسلام و مسیحیت دربارۀ مسئلۀ خلود اهل عذاب پرداخته است.