بررسی وضعیت ناسازگاری و عقیمی در چهار رقم زردآلوی تجاری ایران

زردآلو (Prunus armeniaca L.)، از جایگاه خاص در صنعت میوه‌کاری ایران برخوردار است. از مشکلات اساسی در تولید زردآلو می‌توان به بی نظمی باردهی و عملکرد پایین آن اشاره کرد که از جمله علل آن خودناسازگاری و عقیمی گل‌های آن است. در این آزمایش سعی شد وضعیت ناسازگاری و عقیمی در 4 رقم زردآلوی تجاری ایران در شرایط آب و هوایی کرج به روش گرده‌افشانی کنترل شده و بررسی درصد تشکیل میوه در سه دوره شمارشی (10، 30 و 60 روز بعد از گرده‌افشانی) و همچنین ارزیابی طول و قطر مادگی و بررسی جوانه‌زنی دانه گرده آنها تعیین شود. این پژوهش به صورت آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی و به شکل تلاقی‌های دای آلل کامل انجام پذیرفت. نتایج بررسی جوانه‌زنی دانه گرده نشان داد که نر عقیمی در ارقام مورد مطالعه وجود ندارد. داده‌های مربوط به تشکیل میوه در سه دوره شمارشی جمع‌آوری و بر اساس داده‌های هر دوره، فنوتیپ‌های ناسازگار و وضعیت عقیمی تعیین شد. اندازه‌گیری طول مادگی و قطر تخمدان در جوانه‌های گل در مرحله بالونی نیز این موضوع را تایید کرد. بر اساس داده‌های حاصل از مرحله دوم شمارش میوه، مشخص شد تمام ارقام مورد بررسی خودناسازگارند اما بین آنها ناسازگاری کامل مشاهده نشد. بر اساس نتایج محاسبه درصد میوه در مراحل اول و سوم به نظر می‌رسد در دو رقم شاهرودی و نصیری ماده عقیمی و نقص کیسه جنینی وجود داشته باشد به طوری که ریزش میوه در این ارقام از شدت بیشتری برخوردار بود. اثرات ساده مربوط به نوع والد گرده‌دهنده در تشکیل میوه اولیه معنی‌دار نشد اما اثر متقابل دانه گرده و طول مادگی در سطح پنج درصد معنی‌دار شد. در کل هر چهار رقم مورد بررسی خود ناسازگار تشخیص داده شدند و عقیمی مادگی در ارقام نصیری و شاهرودی بیشتر از دو رقم دیگر مشاهده شد و به نظر می‌رسد که رقم جهانگیری فاقد عقیمی مادگی باشد. نر عقیمی در هیچکدام از ارقام مشاهده نشد.