بررسی وضعیت اسیدفولیک و ویتامین B12 در کودکان سالم پیش‌دبستانی در شهر تهران، سال 1388

سابقه و هدف: کمبود فولات و ویتامین B12، به‌ویژه در بافت‌هایی با سرعت تکثیر سلولی بالا، سبب مهار سنتز و متیلاسیون DNA ، RNA و اختلال در تقسیم و بلوغ سلول‌ها می‌شود. بنابراین دریافت کافی این ویتامین در طول دوران کودکی و رشد، از اهمیت خاصی برخوردار است. در ایران اطلاع دقیقی از وضعیت اسیدفولیک و ویتامین B12 در کودکان وجود ندارد، لذا مطالعه حاضر، با هدف تعیین وضعیت اسیدفولیک و ویتامین B12 در سرم و گلبول‌های قرمز و برخی عوامل مرتبط با آنها درکودکان سالم پیش‌دبستانی 3 تا 6 ساله شهر تهران اجرا شد. افراد و روش‌ها: در این مطالعه مقطعی و توصیفی- تحلیلی، 228 کودک 3 تا 6 ساله در شهر تهران مورد مطالعه قرار گرفتند. نمونه‌ها با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای نظام‌مند، از20 مهدکودک (خوشه) که به‌طور تصادفی از میان فهرست270 تایی مهد‌های کودک در شهر تهران انتخاب شده بودند، تعیین شدند. سطح اسیدفولیک و ویتامین B12 سرم و گلبول قرمز خون غیرناشتا به‌روش RIA اندازه‌گیری شد. داده‌های عمومی، جمعیتی و اجتماعی با استفاده از پرسشنامه توسط مصاحبه با والدین، تکمیل شد. داده‌ها توسط آزمون‌های آماری ANOVA، کای‌دو وT با استفاده از SPSS16 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها‌: تعداد 228 کودک، شامل 105دختر و 123پسر مورد ارزیابی قرار گرفتند. میانگین و انحراف معیار سن، وزن، قد، نمایه توده بدن، سطح فولات، ویتامین B12سرم و فولات گلبول قرمز کودکان مورد مطالعه در دو جنس تفاوت معنی‌داری نداشت. از نظر سطح فولات سرم 6/9، 8/37 و 6/52 درصد به‌ترتیب دچار کمبود شدید، خفیف و طبیعی بودند. سطح ویتامین B12 سرم نیز در 6/2 و 4/97 درصد کودکان به‌ترتیب در حد کمبود خفیف و طبیعی بود. از 105 کودک (60 پسر، 45 دختر) 1، 37 و 62 درصد به‌ترتیب از نظر سطح فولات گلبول قرمز، دارای وضعیت کمبود شدید، خفیف و طبیعی بودند. تفاوت توزیع سطح فولات، ویتامین B12 سرم و فولات گلبول قرمز در دو جنس از نظر آماری معنی‌دار نیست. بین سطح فولات، ویتامین B12سرم وفولات گلبول قرمز با سن، وزن، قد، نمایه توده بدن، بعد خانوار، رتبه تولد و وضعیت سرپرستی ارتباط معنی‌داری مشاهده نشد. بین سطح فولات سرم با فولات گلبول قرمز (4/0 r = ، 001/0 P‹) و با ویتامین B12 سرم (8/0 r = ، 001/0< P) همبستگی معنی‌دار و مستقیم وجود داشت. سطح فولات و ویتامین B12سرم و فولات گلبول قرمز کودکان ارتباط معنی‌دار با تحصیلات پدر (01/0P= ) و مادر (008/0P= ) و شغل پدر (027/0 P=) و مادر (036/0 P=) دارد، به‌طوری که با افزایش سطح تحصیلات و رتبه شغلی پدر و مادر سه شاخص مزبور درکودکان به‌طور معنی‌داری افزایش می‌یافت. سطح فولات سرم درکودکانی که مادر شاغل داشتند نسبت به مواردی که مادران خانه‌دار بودند، به‌طور معنی‌داری بیشتر بود (05/0< P). در سایر شاخص‌ها بین دو گروه تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد. نتیجه گیری: شیوع کمبود فولات در کودکان پیش‌دبستانی شهر تهران بالا و در حد قابل توجه است، اما کمبود ویتامین B12 شیوع محدودی در این کودکان دارد. برنامه‌ریزی برای اجرای مداخلات پیشگیرانه از طریق آموزش مادران، جهت استفاده بهینه از منابع غذایی فولات و اصلاح الگوی مصرف غذا، به‌ویژه از گروه سبزیجات، پیشنهاد می‌شود. بنابراین، توجه به وضعیت فولات در این گروه سنی ضروری به‌نظر می‌رسد. واژگان کلیدی: اسیدفولیک، ویتامین B12 ، کودکان پیش‌دبستانی