بررسی همبستگی و روابط علیت ویژگی‌های فیزیولوژیکی و فنولوژیکی و گروه‌بندی ژنوتیپ‌های توت‌فرنگی (Fragaria × ananassa Duch.)

به‌منظور تعیین روابط میان عملکرد و ویژگی­های فیزیولوژیکی و فنولوژیکی، تجزیه همبستگی­ها و پی بردن به آثار مستقیم و غیرمستقیم ویژگی­های گوناگون بر عملکرد، آزمایشی بر روی 20 ژنوتیپ توت­فرنگی در مرکز تحقیقات کردستان انجام گرفت. تجزیه و تحلیل­های چند­متغیره شامل تجزیه به مؤلفه­های اصلی و تجزیه خوشه­ای با استفاده از داده­های حاصل به‌منظور گروه­بندی ژنوتیپ­ها انجام گرفت. نتایج تجزیه کلاستر بر اساس تمام ویژگی­های اندازه­گیری شده، ژنوتیپ­ها را در حدود فاصله اقلیدسی 10 به پنج گروه اصلی تقسیم­بندی کرد. از عوامل مهم تفکیک کلاسترهای اصلی، ویژگی­هایی از جمله کلروفیل a، b، ab، میزان آنتوسیانین، عملکرد، دوره گل‌دهی، ظهور اولین گل و اولین میوه بود. بر اساس نتایج تجزیه به مؤلفه­های­ اصلی، چهار مؤلفه ­اصلی در مجموع 62/68 درصد از تغییرات کل را توجیه کردند. مؤلفه اول شامل کلروفیل a، b، ab، میزان آنتوسیانین و عملکرد حدود 57/29 درصد از واریانس کل را توجیه کرد. مؤلفه دوم شامل دوره گل‌دهی، ظهور اولین گل و اولین میوه بود و حدود 24/17 درصد از واریانس کل را توجیه کرد. نتایج حاصل از تجزیه بای­پلات تا حدود زیادی با نتایج گروه­بندی ژنوتیپ­های مورد بررسی در تجزیه کلاستر مطابقت داشت. همبستگی مثبت و معنی­داری بین کلروفیل a، b، ab، دوره گل‌دهی و ظهور اولین میوه با عملکرد مشاهده شد اما همبستگی معنی­داری بین عملکرد و میزان مواد جامد محلول، عملکرد و میزان اسیدیته قابل تیتراسیون مشاهده نشد. همبستگی بین آنتوسیانین و ظهور اولین گل با عملکرد منفی و معنی­دار بود. نتایج رگرسیون مرحله­ای نشان داد که ویژگی­های میزان آنتوسیانین، دوره گل دهی، ظهور اولین میوه، ظهور اولین گل، ظهور اولین استولون و دوره میوه‌دهی وارد مدل شدند. نتایج تجزیه علیت ژنتیکی نشان داد که ویژگی ظهور اولین میوه بیشترین اثر مستقیم و مثبت را بر عملکرد داشت و ویژگی آنتوسیانین بالاترین اثر مستقیم و منفی را بر عملکرد توت­فرنگی دارا بود.