بررسی فراوانی قارچ‌های آربوسکولار میکوریزا در خاک و ریشه گیاهان دارویی باغ بوعلی سینا در همدان، ایران

مقدمه: بررسی همزیستی میان قارچ‌های میکوریزی آربوسکولار و گیاهان دارویی بسیار مهم است. آگاهی درباره همزیستی گونه‌های گیاهان دارویی با قارچ‌های میکوریزی آربوسکولار در سرزمین‌های نیمه خشک ایران بسیار اندک است. این آگاهی می‌تواند دانش ما را درباره زیست شناسی و بوم‌شناسی این گونه گیاهان افزایش دهد. مواد و روش‏‏ها: برای بررسی همزیستی آریوسکولار میکوریزا در 48 گونه گیاهی دارویی (از 9 خانواده گیاهی) از رنگ‌آمیزی ریشه بهره‌گیری شد. خاک پیرامون ریشه هر یک از آن‌ها جداگانه برداشت شد و ویژگی‌هایی از آن که می‌تواند بر همزیستی میکوریزی آربوسکولار نقش داشته باشد، آزمایش شد. همچنین همبستگی ویژگی‌های گوناگون خاک که بر همزیستی میان گیاهان و قارچ‌های میکوریزی آربوسکولار و اسپورزایی آنها نقش دارند، بررسی شد. نتایج: در میان گیاهان بررسی شده گیاهان شاهی، کلم، شببو، خاکشیر، چغندر، اسپناج، پنیرک، قیچ لوبیایی و باباآدم بدون همزیستی میکوریز آربوسکولی در ریشه خود بودند. کلونیزاسیون ریشه و فراوانی اسپور در خاک پیرامون ریشه گیاهان خانواده‌های گوناگون ناهمانند بود، به گونه‌ای که در گیاهان چند ساله کمی بیشتر از گیاهان یک ساله بود. از میان ویژگی‌های گوناگون خاک، دانه بندی و فسفر فراهم آن بر پیدایش همزیستی و همچنین، بر فراوانی اسپورها در خاک پیامد نمایان‌تری داشتند. بحث و نتیجه‏گیری: اگرچه همانند دیگر پژوهش‌ها، در بسیاری از گیاهان دارویی خانواده شببو همزیستی میکوریزی دیده نشد، ولی در میان گیاهان این خانواده گونه‌هایی یافت شد که دارای این همزیستی بودند. در گیاهان دارویی بررسی شده وابستگی فراوانی اسپور قارچ‌های میکوریزی به ویژگی‌های خاک بسیار بیشتر از وابستگی درصد میکوریزی شدن ریشه گیاه به ویژگی‌های خاک بود. افزایش درصد میکوریزی شدن ریشه گیاهان دارویی و فراوانی اسپور قارچ های میکوریزی با کاهش درصد رس و فسفر فراهم و با افزایش درصد شن خاک نشان می دهد که گیاهان برای رشد کردن در خاک های کم بارور و زیستگاه های دشوار بیشتر به این همزیستی وابسته هستند.