بررسی فراسنجه‌های ژنتیکی در جمعیت بهنژادی روشن × مهدوی با استفاده از طرح کارولینای شمالی III

خشکسالی یکی از چالش برانگیزترین مسائل کشاورزی است، که تولید محصولات کشاورزی از جمله گندم را به مخاطره انداخته است. تدوین برنامه­های بهنژادی برای بهبود عملکرد و افزایش تحمل در برابر خشکی یک امر اساسی و مهم است. به‌منظور اجرای برنامۀ بهنژادی برای افزایش عملکرد در شرایط تنش خشکی رقم‌های گندم روشن و مهدوی تلاقی داده شدند. برای بررسی تنوع ژنتیکی و نحوۀ کنترل ژنتیکی عملکرد، اجزای عملکرد و صفات مرتبط با تحمل به خشکی از طرح کارولینای شمالی III استفاده شد. تنوع فراوانی در جمعیت وجود داشت. اپیستازی نقش معنی­داری در کنترل ژنتیکی صفات روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، شمار پنجۀ بارور، وزن هزاردانه و طول سنبله داشت. برای صفات طول و مساحت برگ پرچم سهم واریانس غالبیت بیشتر از افزایشی بود. برای بهنژادی این صفات روش بالک مناسب است. برای دیگر صفات اپیستازی معنی­دار نبود و سهم واریانس افزایشی در کنترل ژنتیکی این صفات بیشتر از غالبیت بود. این نتایج نشان می­دهد گزینش در طی نسل­های جداسازی برای این صفات مؤثر است و روش شجره­ای و یا تلاقی برگشتی برای ادامۀ برنامۀ بهنژادی این صفات توصیه می­شود. نتایج تحلیل مسیر نشان داد صفت شمار دانه در بوته بیشترین اثر مستقیم و غیرمستقیم بر عملکرد دانه را داشت.