بررسی شباهتها و تفاوت های مرکب و حِبر از دیدگاه شیوه ساخت

در میان لوازم کتابت و خوش‌نویسی، مرکب نزد کاتبان و خوش‌نویسان ارزش بسیاری داشته تا جایی که یک‌چهارم حُسن خط را مربوط به مرکب خوب می‌دانستند. آنچه در رسالات و متون مختلف در این باره دیده می‌شود، این است که افزون‌بر مرکب دستور ساخت سیاهیِ دیگری باعنوان حِبر بیان شده است. ازاین رو سؤالی که در مقاله پیش‌رو مطرح شد این بود که چه تفاوتی میان مرکب و حبر وجود دارد. برای همین، با مراجعه به منابع تخصصی تلاش برآن شد تا ویژگی‌های مرکب و حبر بررسی شوند. دراین راستا، پس از مطالعۀ شیوه‌های ساخت مرکب و حبر در متون مختلف و مقایسۀ مواد به کار گرفته شده در هر کدام، به ساخت یک نوع حبر و یک نوع مرکب از میان دستورالعمل‌هایی که باهم مقایسه گردیدند، مبادرت ورزیده شد. پس از آن، مشخص شد که حبر و مرکب ضمن اینکه ترکیبات مشابه (مازو، زاج سبز، صمغ عربی) دارند، تفاوت‌هایی نیز باهم دارند. به‌طور خلاصه می‌توان گفت ویژگی‌های ظاهری و ماندگاری مرکب و حبر باهم تفاوت دارند که این، به دلیل میزان مادۀ مصرفی در هر دوی آن‌هاست. شایان یادآوری است که روش یافته‌اندوزی؛ اسنادی، آزمایشگاهی و میدانی و روش پردازش داده‌ها، توصیفی- تحلیلی است.