بررسی روند شکل‌گیری تشکیلات اداری مغول‌ها در ایران با تاکید بر دوره چینتمور

تاثیرات غلبه و حکمرانی مغول‌ها در ایران، از جنبه‌های مختلف درخور بررسی است. از جمله این تاثیرات نحوه مدیریت و شیوه راهبرد بخش‌های اداری است. مغول‌ها در هنگام ورود به ایران، روش اداری خاص خود را داشتند و به طبع، در تشکیلات موجود در ایران دگرگونی‌هایی ایجاد کردند. در نتیجه با حکمرانی مغول‌ها، تشکیلات کهن اداری ایرانی‌اسلامی دگرگون شد. در برابر این تشکیلات و عناصر جدید، سنت‌های کهن اداری ایرانی‌اسلامی چه دگرگونی‌هایی پیدا کرد؟ چنین به نظر می‌رسد که با وجود به‌کارگیری کاربدستان ایرانی در نظام اداری مغول‌ها در ایران که امری ناگزیر بود، اصطکاک و تناقض و تباین میان این عناصر محتمل بود. این عامل موجب شد که در روزگار نخستین سلطه مغول، بر پیچیدگی رویدادهای دیوانی و نحوه تلفیق تشکیلات اداری مغول‌ها با تشکیلات ایرانی اسلامی افزوده شود. گزارش این تحول به قلم دیوانسالاران ایرانی که بی‌تردید، ذهنیت ایرانی را در متن وارد کرده‌اند نیز به ابهامات موجود افزون خواهد شد. ازاین‌رو، این مقاله درصدد است تا با بازخوانی ویژگی تشکیلات مغول‌ها و تشکیلات اداری ایرانی‌اسلامی از یک سو و بررسی گزارش مورخان ایرانی از رویدادهای اداری و سیاسی در روزگار نخستینِ ایجاد تشکیلات مغول‌ها در ایران از سوی دیگر، روند تحولات و دگرگونی‌هایی را که در تشکیلات اداری ایران در مواجه با مغول‌ها به وجود آمد، تبیین کند.