بررسی روند تغییرات مورفومتری رسوبات به سمت پائین‌دست تحت تاثیر عوامل هیدرولوژیک و سنگ‌شناسی در حوضه ورتوان قزوین

تغییر در اندازه مواد بستر رودخانه اطلاعات مهمی را برای علوم مرتبط با حوزه آبخیز فراهم می‌کند. یکی از باورهای اساسی در سیستم‌های رودخانه‌ای، ریز شدن اندازه رسوبات در جهت پایین‌دست می‌باشد که طی چند دهه اخیر مطالعات زیادی را نیز معطوف خود نموده است. هدف از انجام این پژوهش، تعیین و تحلیل روند تغییر اندازه ذرات رسوبات بستر در آبراهه‌های حوضه آبخیز ورتوان (4811 هکتار) قزوین می-باشد. بدین منظور تعداد 25 نمونه از رسوبات آبراهه‌های درجه 1 تا 6 و 30 نمونه، از خاک روی واحدهای مختلف سنگ-شناسی حوضه جمع‌آوری و پس از دانه‌بندی، شاخص‌های مختلف مورفومتری محاسبه گردید. نتایج نشان داد که مطابق با جورشدگی هیدرولیکی و بر اساس روند کاهشی شیب و افزایشی طول آبراهه اصلی و مساحت حوضه زهکشی، اندازه رسوبات به سمت پائین‌دست باید ریز شود ولی این روند تحت تاثیر سیلاب‌های اقلیم نیمه‌خشک و سنگ‌شناسی غیرهمگن حوضه قرار گرفته و اندازه رسوبات به سمت پائین‌دست درشت‌تر می‌شود. بنابراین روند تغییرات اندازه رسوبات حوضه ورتوان عمدتا توسط اقلیم و سنگ‌شناسی حوضه کنترل می‌شود و هیدرولیک جریان فقط تغییرات ثانویه‌ای را بر روی روند کلی ایجاد می‌نماید. انتظار می‌رود که نتایج این پژوهش در حوضه‌های مناطق نیمه‌خشک و بویژه دارای واحدهای سنگ‌شناسی غیرهمگن سبب درک بهتر روند ترکیب نهشته‌های رسوبی به سمت پایین‌دست شود.