بررسی خصوصیات اکولوژیکی و کیفیت علوفه گیاه Clematis ispahanica در استان‌های فارس و یزد

کلماتیس اصفهانی (Clematis ispahanica) از گونه‌های خوشخوراک کمیاب و در حال انقراض کشور ایران می‌باشد. در این تحقیق پراکنش این گونه در مراتع شهرستان‌های بوانات و مهریز واقع در استان‌های فارس و یزد مورد بررسی قرار گرفت. به منظور نمونه‌برداری از پوشش گیاهی، مناطق مورد مطالعه طبقه‌بندی شد و سپس با استفاده از روش تصادفی-سیستماتیک 30 پلات 2×3 متر مربعی در مناطق کلید مستقرگردید. نمونه‌برداری به دلیل خشبی بودن سایر اندام‌های گیاه، فقط از برگ‌های آن با 5 تکرار و ثبت گونه‌های همراه انجام شد. نمونه‌های خاک از عمق 30-0 سانتی‌متری پلات‌ها (بر اساس عمق ریشه‌داونی) برداشت گردید. از آزمون t مستقل جهت مقایسه خصوصیات شیمیایی خاک دو منطقه استفاده شد. به منظور تعیین مؤثرترین مؤلفه‌های تأثیرگذار بر خصوصیات خاک دو منطقه از روش تجزیهٔ مؤلفه‌های اصلی (PCA) استفاده شد. از طرح فاکتوریل جهت بررسی اثر مرحله فنولوژیکی، منطقه و اثر متقابل منطقه×مرحلهٔ فنولوژیکی بر روی شاخص‌های کیفیت علوفه (CP، DMD، ME و ADF) استفاده شد. سپس با استفاده از طرح کاملاً تصادفی چگونگی اثر متقابل منطقه × مرحلهٔ فنولوژیکی بر روی کیفیت علوفه بررسی شد. نتایج نشان داد که واقعیت انتشار و بهترین الگوی پراکنش این گونه گیاهی، دامنه‌های شمالی و توپوگرافی نسبتاً مسطح می‌باشد. این گونه گیاهی در خاک‌های غیرشور (2Ec<)، بافت‌های شنی- لومی، لومی- شنی و شنی، با مقدار اسیدیته 9/8-6/8، کربن آلی 7/0% -4/0%، ازت 13/0%-09/0%، فسفر1/22-9/ 13 پی پی ام، کربنات کلسیم 59%-42%، و پتاسیم 45/2-2 میلی گرم در لیتر رشد و پراکنش دارد. نتایج PCA نشان داد که کربن آلی (OC)، هدایت الکتریکی (EC) و اسیدیته خاک (pH) مؤثرترین مولفه‌های تأثیرگذار خاک دو منطقه بشمار می‌آیند. با توجه به نتایج به‌دست آمده، شاخص‌های کیفیت علوفه در مراحل رشد رویشی و گلدهی، در منطقهٔ بوانات بطور معناداری بیشتر از منطقه مهریز بود اما در مرحله بذردهی شاخص‌های مورد مطالعه،در منطقهٔ مهریز بطور معناداری بالاتر بود. نتایج همبستگی پیرسون نشانگر آن است که بین خصوصیات شیمیایی خاک و شاخص‌های کیفیت علوفه همبستگی معنی‌داری وجود  ندارد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که اثر اقلیم بر کیفیت علوفه بیشتر از عوامل خاکی می‌باشد. بطورکلی می‌توان گفت که کیفیت علوفه بالای کلماتیس اصفهانی می‌تواند یکی از دلایل در معرض خطر انقراض بودن آن بشمار آید.