بررسی تنوع ژنتیکی برخی از ژنوتیپ‌های خربزه و طالبی آلوده به پژمردگی آوندی فوزاریومی از نظر فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت

بیماری پژمردگی آوندی یکی از مهم‌ترین بیماری‌های خربزه و طالبی است. در این پژوهش 24 تودۀ بومی که از نقاط مختلف ایران جمع‌آوری شده بود به همراه 8 اینبرد لاین برای شناسایی منبع جدیدی از مقاومت به بیماری در یک طرح بلوک‌های‌ کامل تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه و گلخانه در سینی‌های حاوی خاک رس، پیت‌ماس و پرلیت مطالعه شد. ریشه‌های زخمی‌شدۀ گیاهچه‌های 1 تا 2 برگی 15 روزه در 50 میلی‌لیتر سوسپانسیون اسپور Fusarium oxysporum f. sp. melonis با غلظت 106 × 1 در میلی‌لیتر به‌مدت سه‌ تا چهار دقیقه قرار گرفتند و به سینی‌های کشت برگردانده شدند. نمونۀ ریشه‌ دو روز بعد از تجدید کاشت از گیاهان آلوده‌شده تمام ژنوتیپ‌های مطالعه‌شده حساس، نیمه‌مقاوم و مقاوم برای بررسی تغییرات بیوشیمیایی طی 5 مرحله به‌مدت 8 روز گرفته شد و در دمای 80- درجۀ سانتی‌گراد نگهداری شد. در تیمار شاهد از آب‌مقطر سترون استفاده شد. میزان آنزیم‌های پراکسیداز، پلی‌فنل اکسیداز، کاتالاز، سوپراکسید دیسموتاز و ترکیبات فنلی برای تعیین مقاومت به بیماری به همراه سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری و شدت بیماری مطالعه شد. بررسی تنوع ژنتیکی توده‌های خربزه و طالبی برمبنای صفات مذکور با استفاده از روش‌های آماری تجزیۀ خوشه‌ای و تجزیه به مؤلفه‌های اصلی انجام شد. نتایج تجزیۀ واریانس نشان داد که آلودگی ژنوتیپ‌ها به قارچ عامل پژمردگی آوندگی منجر به تغییرات بیوشیمیایی ‌شد. سطح آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت و محتوای فنل‌کل در شرایط پاسخ به آلودگی به فوزاریوم فوم 2/1 افزایش یافت. بیشترین فعالیت پراکسیداز، پلی‌فنل اکسیداز، کاتالاز، سوپراکسید دیسموتاز و ترکیبات فنلی چهار تا شش روز پس از آلودگی برای ژنوتیپ‌های مختلف مشاهده شد. در خوشه‌بندی ارقام بر‌اساس روش وارد، 32 ژنوتیپ در 3 گروه قرار گرفتند. تجزیه به مؤلفه‌های اصلی متغیرهای مطالعه‌شده را به 2 مؤلفه با واریانس تجمعی 96‌درصد کاهش داد. بیشترین فاصله مربوط به ژنوتیپ‌های ایزابل و شادگانی2 (21/27) بود. بنابراین، ایزابل خارجی مقاوم‌ترین و تودۀ شادگانی2 حساس‌ترین توده به بیماری شناخته شد. توده‌های زرد ایوانکی، شارنته فوم1، جاپالیزی و مگسی در یک گروه قرار گرفتند. بنابراین، می‌توان از تلاقی این توده‌ها در تولید جمعیت‌های پایه برای مطالعۀ نحوۀ عمل و شناسایی ژن(های) مؤثر در تحمل به پژمردگی آوندی فوزاریومی استفاده کرد.