بررسی تطبیقی نظریۀ هوش اخلاقی حضرت علی(ع) در نهج‌البلاغه با نظریۀ فضیلتهای اخلاقی مشترک ادیان(دالسگارد، پیترسون و سلیگمن) و اصول هوش اخلاقی(لنیک و کیل)

هدف: هدف این پژوهش ارائۀ نظریۀ هوش اخلاقی حضرت علی(ع) در نهج‌البلاغه و بررسی تطبیقی آن با نظریۀ فضیلتهای اخلاقی مشترک ادیان(دالسگارد، پیترسون و سلیگمن) و اصول هوش اخلاقی(لنیک و کیل) بود. روش: این پژوهش، کیفی و مبتنی بر روش نظریۀ داده‌بنیاد بوده و جامعۀ تحقیق، فرمایشات امام علی(ع) در نهج‌البلاغه است. برای جمع‌آوری داده‌ها، مفاهیم مرتبط با هوش اخلاقی، فیش‌برداری و کدبندی و بر حسب ویژگی‌های مشترک، دسته‌بندی شد. سپس نظریۀ هوش اخلاقی حضرت علی(ع) ارائه و با نظریۀ فضیلتهای اخلاقی مشترک ادیان(دالسگارد، پیترسون و سلیگمن) و اصول هوش اخلاقی(لنیک و کیل) مقایسه شد. یافته‌ها: در نظریۀ هوش اخلاقی حضرت علی(ع)، هوش اخلاقی در سه بعد الهی، درون‌فردی و برون‌فردی ارائه شد. مؤلفه‌های هوش اخلاقی در بعد الهی عبارتند از: تقوای الهی، عدم دنیاگرایی، یقین، اخلاص و سپاسگزاری؛ در بعد درون‌فردی عبارتند از: خردورزی، تواضع و فروتنی، عفت و حیا، صداقت، صبر و شکیبایی و در بعد برون‌فردی عبارتند از: محبت و احترام، همدلی، عدالت و انصاف، ایثار و از خودگذشتگی، بخشش و وفای به عهد. نتیجه‌گیری: نظریۀ هوش اخلاقی حضرت علی(ع) جامع‌تر از نظریۀ دالسگارد، پیترسون و سلیگمن و اصول هوش لنیک و کیل است و بسیاری از مؤلفه‌های آن از قبیل فضیلت و ارزشهای تقوای الهی، عدم دنیاگرایی، یقین و اخلاص که پایۀ و اساس سایر ارزشها و اصول هوش اخلاقی‌اند، در نظریه‌های مزبور مدّ نظر قرار نگرفته‌اند.