بررسی تحلیلی نظریه‌های مطرح در مفهوم‌شناسی جریان و جریان‌شناسی

هدف: هدف در این مقاله، استخراج مؤلفه‌های مفهوم «جریان اجتماعی» و «جریان‌شناسی» بر اساس آرای صاحب‌نظران بود. روش: این مقاله به روش توصیفی و تحلیل محتوای کیفی، با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و با رهیافتی درجه‌دومی به رشته تحریر درآمد. یافته‌ها: از مجموع آرای صاحب‌نظران، هفت مؤلفة «جریان» کشف شد که بر اساس آن می‌توان تعریفی جامع از جریان‌شناسی ارائه داد. نتیجه‌گیری: جریان‌شناسی، رهیافت جدیدی در آموزش و پژوهش مباحث تاریخی، فکری، فرهنگی است که بر خلاف شیوه‌های سنّتی، هم برای مخاطبان جذّابیت دارد و هم به مرحلة کاربرد نزدیک است. با توجه به هفت مؤلفة مستخرج از تحلیل مضامین آرای صاحب‌نظران؛ یعنی «هویت اجتماعی»، «اصول و فروض معرفتی»، «سیلان و پویایی»، «عدم رسمیت»، «جمعیت»، «مدیریت»، «اثرگذاری» و همچنین «ضرورت ارتباط ارگانیک میان مؤلفه‌ها»(که هویت شبکه‌ای جریان را نتیجه می‌دهد)، تعریف منتخب از جریان بدین صورت است: «جریان، پدیدة اجتماعیِ پویا و سیّال، با هویتی شبکه‌ای(= سیستمی) غیر رسمی و متشکّل از مجموعة اصول و فروض معرفتی(= نظام مشترک معنایی) است که جمعیتی نظام‌یافته(= مدیریت شده) بر اساس آن عمل کرده و اثر می‌گذارند».