بررسی بیماری‌زایی گونه Alternaria alternata روی برگ و کورم زعفران در آزمایشگاه و گلخانه

تولید زعفران، با ارزش‌ترین گیاه دارویی و ادویه‌ای شرق ایران، تحت تأثیر بیمارگرهای مختلفی قرار می‌گیرد. این تحقیق با هدف جداسازی، شناسایی و بررسی بیماری‌زایی جدایه‌های Alternaria alternata به‌عنوان عامل پوسیدگی کورم و برگ گیاه زعفران، در سال‌های 94-1393 با نمونه‌برداری از خاک و بافت‌های گیاهی نواحی مختلف دشت بیرجند صورت گرفت. جدایه‌های قارچی به کمک محیط کشت عصاره سیب­زمینی دکستروز آگار جداسازی و خصوصیات ریخت‌شناسی آن‌ها بر روی محیط کشت سیب­زمینی هویج آگار بررسی شد. دی­ان­آی ژنومی جدایه‌های قارچی به روش CTAB استخراج و زیر واحدهای ریبوزومی به کمک آغازگرهای ITS1 و ITS4 تکثیر گردیدند. آزمون بیماری‌زایی جدایه‌ها بر روی گیاه زعفران به سه روش تلقیح برگ‌های بریده‌شده، تلقیح کورم زعفران در شرایط آزمایشگاهی و تلقیح گیاه زعفران درون گلخانه انجام شد. بر اساس خصوصیات ریخت‌شناسی، 80 جدایه A. alternata در این تحقیق از دشت بیرجند شامل شهرستان­های بیرجند، خوسف و سربیشه جداسازی گردیدند. در آزمون‌های بیماری‌زایی، پس از 3 تا 5 روز، برگ‌های بریده‌شده در محل تلقیح ابتدا کلروز و سپس نکروز بافت­ها مشاهده گردید. کورم‌ها در محل تلقیح پوسیده‌شده و برگ‌های گیاهان تلقیح­شده در گلخانه نیز دچار زردی و خشکیدگی شدند. شدت پوسیدگی و توسعه آن در جدایه‌های مختلف تقریباً یکسان و پس 5 از روز غده‌های آلوده، پوسیده­شده و بافت برگ­ها نکروزه گردیدند. توالی ناحیه ITS جدایه‌­ها 100 درصد با توالی جدایه‌های A. alternata بانک ژن شباهت داشتند و در شجره فیلوژنتیکی با آن‌ها در یک گروه قرار گرفتند. نتایج این تحقیق نشان داد که A. alternata پتانسیل ایجاد پوسیدگی کورم، لکه­برگی، کلروز و نکروز برگ‌های زعفران را در صورت وجود شرایط بیماری‌زایی، دارا است. این تحقیق اولین گزارش از بیماری‌زایی این قارچ روی بافت‌های مختلف زعفران در شرایط آزمایشگاهی و گلخانه است.