بررسی اثر تنظیم‌کننده‌های رشد بر کالوس‌زائی گیاه داروئی Momordica charantia L.

گیاه داروئی خربزه تلخ (Momordica charantia L.) متعلق یه تیره کدو، گیاهی گرمسیری، چند ساله و سرشار از آهن، فسفر و ویتامین A و C است. با توجه به اهمیت اقتصادی و نیز محدود بودن این گونه گیاهی در ایران، روش کشت بافت علاوه بر زمینه پایه‌ریزی تحقیقات مولکولی، راه مناسبی برای تولید و تکثیر تجاری آن می‌باشد. در این تحقیق بذرهای گیاه از منطقه زابل در سال 1392 جمع‌آوری و آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه فاکتور شامل ریزنمونه (برگ، میانگره، گره با میانگره)، در سطوح مختلف توفوردی (2,4-D) با غلظت‌های صفر، 25/0 و 5/0 میلی‌گرم در لیتر و بنزیل آدنین (BA) با غلظت‌های 25/0، 5/0 و 1 میلی‌گرم در لیتر) با سه تکرار اجرا شد. پس از گذشت سه ماه به‌ترتیب : طول، عرض، ارتفاع، درصد کالوس‌زایی، رنگ کالوس، وزن‌تر و خشک آن اندازه‌گیری شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که در تمامی صفات اندازه‌گیری شده غلظت‌های مختلف هورمون‌های BA, 2, 4-D و نوع ریزنمونه و اثر متقابل آنها اختلاف معنی‌داری در سطح احتمال یک درصد داشتند. به‌طوری‌که بیشترین عرض، طول، وزن تر و خشک کالوس در ترکیب تیماری (mg/l 1) BA به همراه (mg/l 25/0) 2,4-D مشاهده گردید و برهمکنش هورمون (5/0 mg/l) BA و (۲۵/۰ mg/l) 2,4-D بر روی ریزنمونه برگ نسبت به سایر فاکتورها اثر بهتری بر ارتفاع کالوس داشته‌اند. همچنین تمامی غلظت‌های 2,4-D و BA در ریزنمونه‌های برگ، صد در صد کالوس‌زائی را به‌همراه داشته و بیشترین کالوس‌های تولید شده به رنگ سبز زرد بوده‌اند.