بررسی اثر تغییر اقلیم بر نیاز آبی نخیلات در منطقه اهواز

سابقه و هدف: در سال های اخیر، افزایش دما به دلیل افزایش گازهای گلخانه ای منجر به تغییر اقلیم شده است.گرمایش جهانی و تغییر اقلیم از بحثهای مهم است که متغیرهای مختلفی در آن دخالت و بر آن تأثیر می‌گذارند. به دلیل اهمیت تغییر اقلیم و به منظور برنامه‌ریزی در جهت سازگار شدن با تغییرات اقلیمی، پیش‌بینی متغیرهای جوی توسط دانشمندان با استفاده از مدل‌های مختلف صورت گرفته است. اهدافی که در این پژوهش مد نظر بود شامل تجزیه و تحلیل روند سالانه بارش و درجه حرارت، مقایسه نتایج مدلهای گزارش پنجم با یکدیگر و تعیین تغییرات در میزان بارش و درجه حرارت در دوره‌های آتی نسبت به دوره پایه و برآورد آب مورد نیاز نخیلات منطقه اهواز در راستای مدیریت پایدار منابع آب بود. مواد و روش‌ها: در این پژوهش از مدل ریزمقیاس نمایی آماری با استفاده از مدل SDSM خروجی مدل تغییر اقلیم canESM2 ایستگاه سینوپتیک اهواز براساس مدل‌های گزارش پنجم هیأت بین‌الدول تغییر اقلیم و تحت سناریوهای جدید انتشار و پیش‌بینی‌های آتی در سه بازه زمانی 2040-2010، 2070-2041 و 2100-2071 در مقایسه با دوره پایه2005 -1961 استفاده شد. مشاهدات روزانه بارش، دمای متوسط، حداقل و حداکثر برای دوره 2005-1961 به عنوان ورودی وارد مدل شد. با در نظر گرفتن سناریوهای تغییر اقلیم (RCP2.6، RCP4.5 و RCP8.5)برای دوره‌های آتی تغییر اقلیم مورد نظر، مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج خروجی مدل ریزمقیاس نشان داد که در دوره‌های آینده دما در ایستگاه‌ اهواز بر اساس سه سناریوی مورد بررسی افزایش و بارش در سه سناریوی مورد بررسی برای هر سه دوره کاهش خواهد یافت. این میزان طی سناریوهای مختلف متفاوت است. کمترین افزایش دما در ماه ژوئن به میزان 95/0 درجه سانتی گراد طی سناریو RCP8.5 و بیشترین آن به میزان 96/3 در ماه سپتامبر و طی سناریو RCP4.5 به وقوع می پیوندد. کمترین افزایش سالانه متوسط دما به میزان 96/1 درجه طی سناریوی RCP8.5اتفاق می افتد و بیشترین افزایش سالانه متوسط دما به میزان 57/2 درجه طی سناریوی RCP4.5 اتفاق می افتد که تفاوت اندکی با سناریوی 6/2 دارد. دمای متوسط در ایستگاه اهواز طی سالهای 2070-2041 نسبت به دوره پایه 2005-1961 افزایش نشان داد این میزان طی سناریوهای مختلف متفاوت است. کمترین افزایش دما در ماه دسامبر به میزان 13/3 درجه سانتی گراد طی سناریو RCP2.6 و بیشترین آن به میزان 57/5 در ماه‌سپتامبر و طی سناریو 5/4 به وقوع می پیوندد. کمترین افزایش سالانه متوسط دما به میزان 18/3 درجه طی سناریوی 6/2 اتفاق می افتد و بیشترین افزایش سالانه متوسط دما به میزان 65/4 درجه طی سناریوی 5/8 اتفاق می افتد که تفاوت اندکی با سناریو 5/4 دارد. دمای متوسط در ایستگاه اهواز طی سالهای 2099-2071 نسبت به دوره پایه 2005-1961 افزایش نشان داد. کمترین افزایش دما در ماه ژانویه به میزان 58/1 درجه سانتی گراد طی سناریو ار سی پی 6/2 و بیشترین آن به میزان 62/6 در ماه‌ اکتبر و طی سناریو 5/8 به وقوع می پیوندد. کمترین افزایش سالانه متوسط دما به میزان 27/4 درجه سانتی‌گراد طی سناریو 6/2 اتفاق می افتد و بیشترین افزایش سالانه متوسط دما به میزان 99/5 درجه طی سناریوی 5/8 اتفاق افتاد. نتایج آب مورد نخیلات با استفاده از نرم افزار کراپ وات 8 در نشان داد که آب مورد نیاز نخیلات در سالهای 2040-2011 در اهواز طی سناریو (RCP2.6) به میزان 4/0 درصد کاهش و تحت دو سناریو دیگر به میزان 5 تا 8 درصد افزایش یافت. آب مورد نیاز نخیلات جهت سالهای 2070-2041 به میزان 15 تا 19 درصد و در سالهای 2099-2071 به میزان 25 تا 28 درصد افزایش نشان داد. نتیجه‌گیری: با توجه به افزایش درجه حرارت و کاهش میزان بارندگی در دوره‌های آتی، نیاز آبیاری نخیلات در منطقه اهواز افزایش خواهد یافت.