بررسـی مقایسـه‌ای جـایگاه مشـورت در نظریـّه‌هـای مـردم‌ سـالاری ‌دینـی و دمـوکراسـی مشـورتـی

مشورت به عنوان یکی از مفاهیم سیاسی اجتماعی قرآن و از سنت­‌های نبوی، مقوّم نظریه مردم ‌سالاری‌دینی است. از سوی دیگر، جزء ذاتی و از ارکان هستی ‌بخش نظریه دموکراسی مشورتی نیز به­شمار می­‌آید. از این­‌رو بررسی کم و کیف این مفهوم در هر دو نظریه می‌­تواند ماهیت این نظریه‌­ها و سازوکار اداره جامعه توسط آن­ها را آشکارتر سازد. درعین‌حال مفهوم مشورت اگرچه در هر دو نظریه مشترک است، اما از منظر هستی ‌شناختی، معرفت شناختی و انسان ‌شناختی، تفاوت­‌هایی ماهوی میان آن­ها وجود دارد که خاستگاه این تفاوت را می‌­توان توحیدی بودن یکی و اومانیستی بودن دیگری دانست. پژوهش حاضر کوشیده است به اختصار، تمایزات یادشده و اشتراکات دو نظریه را از منظر اندیشمندان مطرح در این حوزه تشریح و جایگاه مشورت در هر یک از آن­ها را تبیین نماید. در پایانْ جدولی از شباهت‌­ها و تفاوت‌­های مفهوم مشورت در دو نظریه مردم ‌سالاری ‌دینی و دموکراسی مشورتی ارائه گردیده است.