برخی تغییرات فیزیولوژیکی و عملکرد روغن خرفه (Portulacaoleracea) تحت شرایط کم‌آبی در واکنش به سالیسیلیک اسید و ابسیزیک اسید

چکیده آزمایش مزرعه‌ای به‌صورت اسپلیت‌پلات بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه پیام نور اردبیل اجرا گردید تا تغییرات فیزیولوژیکی و عملکرد روغن خرفه در واکنش به محلول-پاشی سالیسیلیک اسید و آبسیزیک اسید و کم‌آبی ارزیابی شوند. فاکتورهای آزمایش شامل چهار سطح آبیاری (آبیاری بعد از 70، 100، 130 و 160 میلی‌متر تبخیر از تشتک کلاس A) و سه سطح محلول‌پاشی شامل شاهد (محلول‌پاشی با آب)، محلول‌پاشی با سالیسیلیک اسید (یک میلی‌مولار) و محلول‌پاشی با آبسیزیک اسید (50 میکرومولار) در مراحل پنج برگی و گل‌دهی کامل بودند. تیمارهای آبیاری و محلول‌پاشی به ترتیب در کرت‌های اصلی و فرعی قرار گرفتند. در این پژوهش، شاخص کلروفیل برگ، غلظت پرولین، فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان و درصد و عملکرد روغن دانه خرفه ارزیابی شدند. تنش کم آبی به افت (2/34 درصد) شاخص کلروفیل برگ منجر شد. با این حال، محتوای پرولین برگ تحت تنش کم آبی افزایش یافت. میانگین شاخص کلروفیل برگ به‌طور معنی‌داری نسبت به شاهد با کاربرد سالیسیلیک اسید افزایش (6/9 درصد) و با کاربرد آبسیزیک اسید کاهش (4/5 درصد) پیدا کرد. تنش کم آبی به افزایش فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان کاتالاز (بیش درصد روغن دانه خرفه تحت تنش خشکی افزایش یافت (6/16 درصد)، ولی عملکرد روغن در نتیجه تنش کم‌آبی کاهش پیدا کرد (1/70 درصد). عملکرد روغن با کاربرد سالیسیلیک اسید و آبسیزیک اسید افزایش معنی‌داری یافت. در اغلب صفات مورد بررسی به جز شاخص کلروفیل برگ، تفاوت معنی‌داری از لحاظ آماری بین سطوح محلول‌پاشی با سالیسیلیک اسید و آبسیزیک اسید وجود نداشت.