بحران آب در سایۀ کشاورزی ‎افزایی و کشاورزی ‎زدایی کشور: تشریح ارتباط بحران آب در بخش کشاورزی و وابستگی به نفت در کشور

نویسندگان

  • ناصر فکوهی استاد گروه انسان‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران
چکیده مقاله:

افزایش سطح اراضی و آبی‎شدن آن‌ها پس از انقلاب، موجب اضافه­برداشت شدید آب برای مصارف کشاورزی شده است. درحال­حاضر بیش از نود درصد آب کشور، در حوزۀ زراعت استفاده می‎شود که حجم بسیار بالایی از آن به­علت استفاده از روش‎های غیراستاندارد تلف می‎شود. گسترۀ به‌کارگیری آبیاری تحت­‏فشار که موجب بهره‎وری و راندمان بالای آب می‏شود، حدود 5 درصد است. ما در این مقاله در پی پاسخگویی به این پرسشیم که چرا به‌منظور بهبود وضعیت راندمان آب در کشاورزی اقدامی فراگیر صورت نمی‎گیرد؟ نتایج این پژوهش نشان می‏دهد که باوجود برخی موانع حقوقی، فنّاورانه، مدیریتی و توپوگرافیک در پیاده‎سازی روش‎های نوین، عامل اصلی عدم­توجه به صرفه‏جویی در مصرف آب کشاورزی، وابستگی به اقتصاد نفتی است که از یک‌سو سبب انتقال نیروی کار و سرمایه به‌سوی پدیده‎های غیرتجاری شده و از سوی دیگر، چشم‎داشت از دیگر بخش‎ها برای خلق ارزش‌افزوده را از بین برده است. بنابراین، دولت از یک­سو با افزایش سطح اراضی و آبی‏سازی آن‌ها، زمینه را برای اشتغال‏زایی غیرپایدار متأثر از سیاست‎های پوپولیستی و پیگیری گفتمان خودکفایی فراهم آورده (کشاورزی‎افزایی) و ازسوی­دیگر، با وهم فراوانی ملهم از درآمدهای نفتی، این بخش را با اراضی آبی‏شده به­حال خود واگذاشته است (کشاورزی‎زدایی).

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

بحران آب و لزوم توجه به بهره‌وری آب کشاورزی در نواحی خشک مطالعه‌ی موردی؛ دشت بیرجند

بحران آب از جمله چالش­های مهم زیست­ محیطی منطقه­ی خاورمیانه می­باشد. بسیاری از کارشناسان نگران آن هستند که استفاده از منابع آب در ایران بدون در نظر گرفتن محدودیت آن در آینده مشکلات جدی         را ایجاد می­نماید. در چند دهه­ی اخیر رشد جمعیت و توسعه­ی فعالیت­های کشاورزی و صنعتی باعث شده است  فاصله­ی بین ­نرخ­­ تجدید و نرخ بهره­برداری از آبخوان­ها  افزایش­یابد و  این شکاف در نتیجه­ی وقوع خشکسالی­...

متن کامل

برآورد آب مصرفی در بخش کشاورزی به روش بیلان آب

حدود دو سوم آب رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و آبخوان‌های زیرزمینی جهان در بخش کشاورزی به مصرف می‌رسد. در ایران نیز مانند سایر کشورها، بخش قابل‌توجهی از منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی در این بخش استفاده می‌شود. مبنای اساسی برآورد حجم آب مصرفی در بخش کشاورزی تحلیل مؤلفه‌های بیلان آب در سطح کشور است. متغیر بودن میزان بارش سالانه منشأ مؤلفه‌های بیلان آب در چرخة هیدرولوژی و به‌تبع آن، متغیر بودن حجم آب مصرفی...

متن کامل

Degenerate Four Wave Mixing in Photonic Crystal Fibers

In this study, Four Wave Mixing (FWM) characteristics in photonic crystal fibers are investigated. The effect of channel spacing, phase mismatching, and fiber length on FWM efficiency have been studied. The variation of idler frequency which obtained by this technique with pumping and signal wavelengths has been discussed. The effect of fiber dispersion has been taken into account; we obtain th...

متن کامل

ارزیابی شاخص بهره‌وری آب کشاورزی و عملکرد سیاست‌ها و برنامه‌های مدیریت آب کشور در این زمینه

بهره‌وری آب بیانگر مقدار محصول تولیدی یا درآمد حاصله به‌ازای هر واحد آب مصرفی است. اقتصاددانان برای حل مشکل تولید غذا از منابع آب محدود و جلوگیری از واردات بی‌رویه محصولات کشاورزی، پیشنهاد می‌کنند تنها راه موجود افزایش بهره‌وری فیزیکی و در نهایت بهبود بهره‌وری اقتصادی آب است. ازلحاظ قانونی نیز به استناد ماده (25) «قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی»، بر اهمیت تعیین شاخص‌های بهره‌ور...

متن کامل

نقش قیمت‌گذاری آب در بخش کشاورزی بر تعادل منابع آب

در سال‌های اخیر بهره‌برداری غیربهینه از منابع آبی به ویژه منابع آب زیرزمینی، خشکسالی، عدم رعایت اصول حفاظت در بهره‌برداری از منابع آبی کشور، رشد جمعیت و غیره موجب گردید تا نهاده آب به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل محدودکننده توسعه در بخش‌کشاورزی ایفاء نقش نماید. از این رو، سیاست‌های آب به عنوان بخش مهمی از سیاستگذاری و برنامه‌ریزی منابع آب و مدیریت تقاضا حائز اهمیت می‌باشد، ضمن اینکه رویکرد برنام...

متن کامل

شوری زدایی آب برای کشاورزی: ضرورت، اهمیت و محدودیتها

امروزه کمبود منابع آب مناسب علی الخصوص در مناطق خشک و نیمه خشک مشکلات متعددی را ایجاد کرده است. اگر چه بیش از 70 درصد سطح کره زمین را آب فرا گرفته است اما شوری بالای منابع آب سبب شده است تا بشر با محدودیتی جدی در زمینه استفاده از این منابع مواجه شود. لذا امروزه شوری زدایی آب بیش از هر زمانی توجه همگان را به خود معطوف کرده است. در بین مصرف کنندگان آب در کشور، بخش کشاورزی با مصرف حدود 90 درصدی من...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 11  شماره 1

صفحات  267- 292

تاریخ انتشار 2019-05-22

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023