بازنگری نظریه ی وصفی روایی نیمایوشیج در مقایسه با شعر کلاسیک (مورد مطالعه غزلیات شمس مولوی)

مدل «وصفی ـ روایی» شعر، مهم­ترین نظریه­ی نیمایوشیج در تغییر شعر کلاسیک و ایجاد شعر نو است. در برآمد ارائه­‌ی این مدل، ادبیات معاصر از سنت به نوآوری و از وصف به روایت حرکت کرد. اما آنچه قابل تأمل می­‌نماید این است که نیما در آغاز راه بر مبنای این مدل، شعر کلاسیک به ویژه غزل را ذهنی تلقی کرد و اذعان داشت در غزل کلاسیک، روایتی وجود ندارد و آنچه هست قصه­‌گویی است؛ حال آنکه بازنگری نظریه­‌ی او در ارتباط با شعر کلاسیک نشان می­دهد تأکید او بر مسأله­‌ی عینیت در وصف، باعث شده دلالت ضمنی و زمان روایت که تحت­ تأثیر ذهنیت هستند، نادیده گرفته شود؛ به همین دلیل، در اشعار اولیه­‌ی او ساختار روایی نمی‌­بینیم و صرفاً داستا­ن­گویی است. در این مقاله با هدف روشنگری مدل وصفی ­ـ روایی نیما، اشعار او با غزلیات شمس مولوی مقایسه شده‌­است. نتیجه‌­ی مقایسه بیانگر این است که مولوی با همان ذهنیت­‌گرایی در برخی غزل­‌ها، توانسته مطابق با مدل وصفی­ ـ روایی از قصه­‌گویی به روایت نزدیک شود. نیما در دهه­‌های آغازین شاعری با تأکیدی که بر عینیت داشته، از روایت به دور است، اما در میانه­‌ی راه با تجدید نظر در نظریه‌­اش، به ذهنیت­‌گرایی روی آورده و در این زمان توانسته­‌است به روایت نزدیک شود که نمونه­‌های آن در اشعار بعد از سال­های 1325 دیده می‌­شود.