بازشناسی و تبیین ارزش‌های میراث راه‌آهن در نمونۀ راه‌آهن سراسری ایران

مطالعات دوران صنعتی ­شدن از مهم‌­ترین مطالعات تاریخی هر کشور به­ شمار می­‌آید. گذار جامعه از سنت به مدرنیته، تغییرات گسترده­‌ای را در تمام سطوح و جنبه‌­های زندگی بشر اعمال کرده است. گذار از انقلاب صنعتی به حفاظت میراث صنعتی چرخش مهمی در مفهوم ارزش و حفاظت به شمار می­‌آید. شناخت و واکاوی ارزش­‌های میراث راه­‌آهن به یک بررسی دقیق در تحول مفهوم ارزش­‌ها نیاز دارد که با درک کلیتی یکپارچه از منزلت فرهنگی اثر میسر می­شود. مفهوم ارزش در میراث راه‌­آ‌هن، به­‌سبب گستره و تنوع آثار و مفاهیمی که به درک بهتری از مرز­های منزلت فرهنگی اثر می‌انجامد، کمی دشوار است؛ از این رو در این مقاله سعی شده اسلوبی کاربردی برای بیان گسترۀ ارزش‌­های اثر ارائه شود. در جوامع مختلف، احداث راه­‌آهن یکی از نمادهای فن­اوری و مدرنیته به شمار می‌­آید. راه‌­آهن سراسری ایران، به عنوان یک اثر در فهرست موقت میراث جهانی یونسکو، صرفاً یک مسیر ارتباطی نیست؛ بلکه به عنوان بخش مهمی از حافظۀ متعهدانۀ مهندسی و شاهکارساخت، دارای ارزش­‌‎های برجستۀ جهانی از مناظر مختلف تاریخی، سیاسی، توسعه و فن­اوری است. به همین دلیل، این مقاله به بررسی ارز­ش‌­های میراث جهانی راه­‌آهن و مفاهیم وابسته به آن و تحلیل آن‌ها در نمونه راه­‌آهن سراسری ایران می­‌پردازد. این پژوهش با رویکردی کیفی و راهبرد تاریخی-تفسیری و استدلال منطقی در پی یافتن چارچوبی برای تعریف ارزش­‌های میراث راه‌­آهن است؛ و با گردآوری و بررسی اسناد، کنوانسیون­‌های بین‌­المللی، مقالات، آرشیوها و مشاهدات میدانی در تفهیم و تبیین ارزش‌­های میراث راه­‌آهن به عنوان یک اثر برجستۀ جهانی و انطباق آن‌ها با راه­‌آهن سراسری ایران می‌کوشد.