انتقال‌پذیری و چندشکلی نشانگرهای ریزماهواره جو در ارزیابی روابط فیلوژنتیک جنس‌های تریتیکوم (Triticum) و هوردئوم (Hordeum)

جنس­های تریتیکوم و هوردئوم، دو جنس­ از طایفه تریتیسه (Triticeae) با گونه­های زراعی مهم می­باشند. ارزیابی روابط فیلوژنتیک گونه­های زراعی و خویشاوندان وحشی این جنس­ها برای استفاده بهینه از آن­ها در برنامه­های اصلاحی ضروری است. در این آزمایش روابط فیلوژنتیک چهار گونه از جنس تریتیکوم و سه گونه از جنس هوردئوم با استفاده از 150 جفت آغازگر ریزماهواره جو مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در مجموع ۴۹ جفت آغازگر در هر دو جنس و ۱۹ جفت آغازگر فقط در جنس هوردئوم تکثیر شدند. از بین نشانگرهای تکثیر شده، ۲۱ نشانگر در گونه­های جنس تریتیکوم چند شکل بودند که در مجموع ۵۹ آلل با دامنه آللی ۲ تا ۵ و میانگین 80/۲ آلل به ازای هر جایگاه، تکثیر شدند. در جنس هوردئوم نیز با استفاده ۴۳ نشانگر چندشکل، ۱۲۳ آلل با میانگین 02/3 آلل ودامنه تغییرات ۲ تا ۱۴ بدست آمد. در مجموع در گونه­های دو جنس، با استفاده از ۱۸ جفت آغازگر چندشکل، 9۱ آلل با دامنه تغییرات 2 تا 19 و میانگین ۰۵/۵ آلل به ازای هر جایگاه تکثیر شدند و تنوع ژنی از ۱۴/۰ تا ۸۵/۰ با میانگین ۵۹/۰ متغیر بود. بر اساس تجزیه خوشه­ای با استفاده از الگوریتم Neighbor-Joining و ضریب فاصله Kimura-2-Parameters  و نیز تجزیه به بردارهای اصلی براساس داده­های ریزماهواره، گونه­های مربوط به دو جنس کاملاً از یکدیگر تفکیک شدند. در خوشه جنس تریتیکوم، چهار گونه براساس سطح پلوئیدی در زیر خوشه­های جداگانه گروه­بندی شدند، به طوری­ که ارقام زراعی گندم نان کاملا از خویشاوندان وحشی آن تفکیک و گونه­هایی با ژنوم A  نیز تقریباً در کنار هم واقع شدند. در گروه جنس هوردئوم نیز ارقام زراعی جو از سه خویشاوند وحشی آن تفکیک شدند. نتایج آزمایش حاضر نشان­دهنده کارآیی نشانگرهای ریزماهواره جو در تجزیه روابط فیلوژنتیک جنس­های تریتیکوم و هوردئوم بود. نشانگرهای مورد استفاده علاوه بر انتقال­پذیری و چند شکلی قابل قبول در گونه­های دو جنس یاد شده، آن­ها را براساس ساختار ژنومی و روابط تکاملی تفکیک کردند.