ارزیابی نسبت عامل‌بندی در توصیفگرهای اصطلاحنامه‌های اصفا و علوم اسلامی: رویکرد کمّی به تحلیل سطح پیش‌همارایی

استاندارد بین‌المللی ایزو 2788 و استاندارد بریتانیا 8723 بر کاربرد توصیفگرهای بسیط و تجزیة توصیفگرهای مرکب یا پیچیده به عناصر معنایی مجزا تأکید دارند. این استانداردها از عامل‌بندی به‌عنوان روش تجزیة اصطلاحات مرکب نام می‌برند. قواعد و انواع عامل‌بندی در جهت کاهش کاربرد توصیفگرهای مرکب و حرکت به سمت تدوین توصیفگرهای بسیط وضع شده‌‌ند. به این ترتیب، باید همواره رابطة مشخصی میان تعداد توصیفگرها و تعداد کلمات به‌کار برده شده در ساختار آنها برقرار باشد. در نسبت عامل‌بندی این باور وجود دارد که همواره تعداد توصیفگرهای یک‌کلمه‌‌ای باید بیشتر از توصیفگرهای دوکلمه‌ای و توصیفگرهای دوکلمه‌ای بیشتر از توصیفگرهای سه‌کلمه‌ای و الی آخر باشد. شیوة محاسبة نسبت عامل‌بندی بر مبنای تحلیل نسبت بین توصیفگرها با شمار کلمات گوناگون است. در این پژوهش به‌منظور تبیین نسبت عامل‌بندی بین توصیفگرها با شمار کلمات گوناگون، توصیفگرهای اصطلاحنامه‌های اصفا، اصول فقه، منطق، فلسفه، علوم قرآنی و کلام اسلامی، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته‌اند. در تحلیل کمّی عامل‌بندی از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. در بررسی این موضوع از شیوة تجزیه و تحلیل ارتباطی بهره گرفته شده که یکی از انواع روش‌های بررسی در تحلیل محتواست. جامعة مورد پژوهش در تحلیل کمّی نسبت عامل‌بندی، توصیفگرهاست که با روش نمونه‌گیری طبقه‌ای تصادفی، تعیین شده است. نتایج پژوهش نشان داد که در اصطلاحنامه‌های مورد بررسی، همواره تعداد توصیفگرهای یک‌کلمه‌ای کمتر از توصیفگرهای مرکب دوکلمه‌ای بود. بیشترین میزان کاربرد توصیفگرهای یک‌کلمه‌ای در اصطلاحنامه‌های اصفا، منطق، و کلام اسلامی قابل شناسایی است. بهترین نتایج درکاهش سطح پیش‌همارایی به ترتیب در اصطلاحنامه‌های اصفا، اصول فقه، و فلسفه محقق شده است.