ارزیابی فعالیت ضد رادیکالی، آنتی‌اکسیدانی و تعیین ترکیبات فلاونوئیدی میوه‌ی‌ ولیک (Crataegus elbursensis)

سابقه و هدف: میوه‌ی ولیک اثرات مفیدی بر عملکرد برخی دستگاه‌های بدن مانند قلبی عروقی دارد. از آنجا که این اثرات با حضور ترکیبات آنتی‌اکسیدان به ویژه فلاونوئیدها مرتبط است، هدف از این پژوهش، ارزیابی ترکیبات زیست فعال، میزان ترکیبات فلاونوئیدی و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی عصاره‌ی متانولی این میوه بود. مواد و روشها: ترکیبات پلی‌فنلی میوه‌‌ی ولیک به روش غرقابی استخراج شد. میزان کل ترکیبات فنلی، فلاونوئیدها به روش اسپکتروفتومتری اندازه‌گیری شد. فعالیت آنتی‌اکسیدانی عصاره‌ی متانولی میوه با سه آزمون قدرت احیاء‌کنندگی، ظرفیت آنتی‌اکسیدانی کل و مهار رادیکال‌های آزادِDPPH ارزیابی و با آنتی‌اکسیدان سنتزی BHT مقایسه شد. اندازه‌گیری فلاونوئیدهای عصاره‌ی میوه با دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا انجام شد. یافتهها: میزان فنل و فلاونوئید کل عصاره‌ی میوه‌ ولیک به ترتیب 9/1± 74/51 میلی‌گرم گالیک اسید در گرم عصاره و 03/0± 56/1 میلی‌گرم کوئرستین در گرم عصاره به دست آمد. در آزمون مهار رادیکال‌های آزاد DPPH، عصاره‌ی متانولی با محدوده‌ی بازدارندگی 33/17 تا 41/93 درصد نسبت به آنتی‌اکسیدان سنتزی BHT با درصد بازدارندگی در محدوده 95/67 تا 04/91 درصد، عملکرد بهتری نشان داد. در سایر آزمون‌های آنتی‌اکسیدانی، فعالیت BHT بالاتر از عصاره‌ی میوه‌ی مذکور بود. ارزیابی کیفی و کمی ترکیبات فلاونوئیدی موجود در میوه‌ی ولیک با مقایسه‌ی استاندارهای روتین، کوئرستین و کامپفرول، حاکی از حضور مقدار قابل ملاحظه‌ای روتین (17/269 میکروگرم در گرم بافت خشک) بود. نتیجه گیری: می‌توان میوه‌ی ولیک را به عنوان یک منبع بالقوه از ترکیبات زیست فعال طبیعی با فعالیت آنتی‌اکسیدانی بالا معرفی کرد. واژگان کلیدی: میوه‌ی ولیک، عصاره‌ی گیاهی، فعالیت آنتی‌اکسیدانی، ترکیبات فنلی