ارزیابی خصوصیات مورفولوژیک و عملکرد اسانس برخی از جمعیت‌های سه گونه از پونه‌سا (Nepeta spp.)

به‌منظور بررسی عملکرد سرشاخه و خصوصیات مرفولوژیک و بازده اسانس، بر روی 9 جمعیت از سه گونه پونه‌سا (Nepeta spp.) شامل گونه‌های Nepeta cataria L.، Nepeta menthoides Boiss. & Buhse و Nepeta racemosa Lam. آزمایشی در مجتمع تحقیقاتی البرز کرج وابسته به مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور اجرا شد. بذرهای جمعیت‌ها در سال 1393 داخل سینی‌های جیفی‌پات حاوی کمپوست کشت شدند و پس از رشد کافی به داخل زمین انتقال یافتند و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار کشت شدند. در هر تکرار 15 بوته به فواصل نیم متر کشت و از سیستم آبیاری قطره‌ای آبیاری شدند. در طول اجرای آزمایش از صفات ارتفاع گیاه، تعداد شاخه اصلی، وزن تر و خشک سرشاخه بوته، سطح تاج پوشش، تعداد گل در بوته، درصد اسانس و عملکرد اسانس در بوته اندازه‌گیری به‌عمل آمد. برای اندازه‌گیری بازده اسانس، سرشاخه‌های گلدار پس از خشک شدن در سایه با روش تقطیر با بخار آب اسانس‌گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت بین گونه‌ها برای کلیه صفات بجز وزن سرشاخه معنی‌دار بود. نتایج نشان داد که گونه N. cataria با طول دوره رویشی بیشتر و تأخیر در شروع گلدهی به‌عنوان گونه دیررس و گونه‌های N. menthoides و N. racemosa به‌عنوان زودرس شناخته شدند. گونه N. cataria دارای کمترین سطح تاج پوشش نسبت به دو گونه دیگر بود. بیشترین ارتفاع بوته در گونه N. menthoides با (90.1 سانتی‌متر) و بیشترین تراکم گل در گونه N. racemosa (با 15.7 گل در بوته) بدست آمد. در مقایسه بین جمعیت‌ها، نتایج نشان داد که در گونه N. cataria (جمعیت 15062-اراک) دیررس و دارای عملکرد اسانس و (جمعیت 21132-بافق) دارای وزن سرشاخه بیشتری بود. در گونه N. menthoides (جمعیت 27795-مشکین شهر) دارای سطح تاج پوشش بزرگتری بود.