ارزیابی آراء ریاضیدانان مسلمان(سده دو تا یازدهم هجری قمری) در باب ماهیّت هندسه در معماری

نویسندگان

  • مریم قاسمی سیچانی دکتری معماری، گروه معماری، واحد اصفهان(خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان، اصفهان، ایران.
  • مهدی سعدوندی دکتری معماری، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.
  • نوشین عباسی گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران.
  • نیما ولی بیگ گروه مرمت، دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
چکیده مقاله:

شیوه عمل دانش هندسه در معماری، دلالت بر هویّتی ثابت دارد که مسبب ایجاد زیبایی بصری و نظم در بنا می شود. بر این اساس،کاربرد هندسه در ساختار بنا و شهر، زمینه ساز تعاریف گوناگونی از ماهیّت این علم شده است. در این رابطه، هدف مقاله پیش روی آن است که برای نخستین بار، به تحلیلی سامانمند از تعاریف و آراء مستند و مکتوب در قرون ابتدایی اسلام در خصوص دانش هندسه از دیدگاه ریاضیدانان مسلمان بپردازد و در پی آن تصویر مشخصی از محتوا و کاربرد این دانش را در معماری ارائه دهد. بر این پایه، مطالعه حاضر با رویکردی کیفی و بهره از داده های کتابخانه ای، در راستای آشنایی با نظریات طرح شده در رابطه با چیستی دانش هندسه به تعیین میزان شباهتها و تفاوتهای آراء مذکور پرداخته است. بدین منظور، برای پاسخگویی به پرسشهایی چون: چیستی ماهیّت دانش هندسه در صناعت بنا از دیدگاه ریاضیدانان مسلمان ایرانی (سده 2-11هـ.ق) از یک سو و همچنین آشکار ساختن شیوه پیوند میان دانش هندسه و معماری از خلال تفاوتها و تشابهات آراء اندیشمندان مورد بحث، از سویی دیگر، در نخستین بخش پژوهش، تفکرات ریاضیدانان مسلمان در سده های آغازین اسلام بررسی شد. سپس بر پایه تفاوتها و شباهتهای یافت شده، رویکرد و گرایش کلّی اندیشمندان نامبرده در مورد مفهوم دانش هندسه آشکار گشت. یافته های تحقیق، بر پیوند میان حکمت (فلسفه دینی)، هندسه و معماری در تمدن اسلامی تأکید کرده است؛ به صورتی که، با سنجش آراء ریاضیدانان مسلمان در زمینه ماهیّت دانش هندسه و کاربرد آن در معماری، دو دیدگاه غالب تشخیص داده می شود. دیدگاه نخست، نقطه نظری است که این علم را به صورت ویژگی های شکلی و ابعادی فرم (کالبد) شناخته است؛ و عقیده دیگر هم، بنیان هندسه را حکمت نظری معرفی کرده و آن را به لحاظ قطعیّت درونی خود، به منزله راهبردی جهت سوق دادن فرد به جهان اعلی و نفس وجودی دانسته است. مغایرت عمده دو دیدگاه مذکور در شیوه اثر عقاید فلسفه اسلامی بر دانش هندسه است. با این وجود و علیرغم تفاوت ماهوی، دانش هندسه در هر دو گونه، شامل دو بخش نظری و عملی بوده و قواعد حاکم بر هندسه عملی (هندسه کاربردی در صناعات) همواره از قوانین نظری آن پیروی نموده است. پی آمد این امر، منجر به پیدایش رویکردی در معماری دوره اسلامی شد که هدف از آن تجلّی مفاهیم عمیق متناظر با اصول حکمت نظری در کالبد بنا بر مبنای نگرش معناگرایانه به دانش هندسه بود.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

شیوه‌های اجرایی و سیر تحولات تزئینات گچی معماری ایران در قرون هفتم تا نهم هجری قمری

قرون هفتم تا نهم هجری قمری از دوره‌های مهم تاریخ هنر ایران است که در آن بسیاری از هنرها به پشتوانه دوران قبل از خود (سلجوقیان و خوارزمشاهیان) دستخوش تحولات چشمگیری شده‌اند. یکی از هنرهایی که در این دوره بسیار مورد توجه بوده، هنر گچبری است که آثار بسیار زیادی از آن به جای مانده است. استفاده از گچ در تزئینات معماری این قرون به سرحد کمال رسیده و با برجستگی بیشتر و طرح‌های پیچیده‌تر اجراء شده است. ...

متن کامل

بررسی بصری نقشه های راهنما در جهان اسلام (قرن پنجم تا یازدهم هجری قمری)

هدف از پژوهش حاضر تعینِ ویژگی ها و ارزش های بصریِ نقشه های راهنما در جهانِ اسلام با تمرکز بر نقشه های مسیریابیِ اماکنِ زیارتی بوده است. این پژوهش هم چنین، از روش های توامانِ کمی و کیفی سود برده است. جامعه ی هدف در این تحقیق، تمامیِ نقشه های راهنما از قرن پنجم تا یازدهم هجری قمری بوده است و نمونه گیری از نوع هدف مند در دست رس تعیین گشته است. 78 نمونه ی مورد برسی در این پژوهش عمدتا از سه کتاب فتوح الحر...

اثر بربرین در تنظیم آستروسیتهای Gfap+ ناحیه هیپوکمپ موشهای صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین

Background: Diabetes mellitus increases the risk of central nervous system (CNS) disorders such as stroke, seizures, dementia, and cognitive impairment. Berberine, a natural isoquinolne alkaloid, is reported to exhibit beneficial effect in various neurodegenerative and neuropsychiatric disorders. Moreover astrocytes are proving critical for normal CNS function, and alterations in their activity...

متن کامل

اثر بربرین در تنظیم آستروسیتهای Gfap+ ناحیه هیپوکمپ موشهای صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین

Background: Diabetes mellitus increases the risk of central nervous system (CNS) disorders such as stroke, seizures, dementia, and cognitive impairment. Berberine, a natural isoquinolne alkaloid, is reported to exhibit beneficial effect in various neurodegenerative and neuropsychiatric disorders. Moreover astrocytes are proving critical for normal CNS function, and alterations in their activity...

متن کامل

مشاغل و مناصب شیعیان در قرن‌های سوم تا ششم هجری قمری

تاریخ اجتماعی به عنوان گرایشی نو در بررسی تاریخ جوامع گذشته، تلاش می‌کند تا به زندگی روزانة مردم عادی توج‍‍‍‍‍ه کند. در این مطالعات مؤلّفة «مشاغل» به عنوان رکن اصلی حیات اجتماعی و اقتصادی، از اهمیت خاصی، برخوردار است.      این نوشتار ضمن بررسی این مقوله از تاریخ اجتماعی شیعیان، به عنوان بخش مهمی از جامعة اسلامی ایران و عراق در قرن‌های سوم تا ششم هجری، به دنبال نشان دادن همسانی این گروه با سایر ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 3  شماره 5

صفحات  91- 113

تاریخ انتشار 2019-08-23

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023