اثر کشت مخلوط سویا و بادرشبویه برکارایی جذب عناصر غذایی ضروری تحت سیستم کوددهی آلی و غیرآلی

سابقه و هدف: کشت مخلوط رشد دو یا چند گیاه به طور همزمان در یک مکان است و به عنوان روشی پایدارتر برای افزایش محصول در مقایسه با کشت خالص مطرح است. سیستم ریشه‌ای گسترده و توزیع یافته و نیز معماری کارآمدتر آن در کشت مخلوط، ممکن است جذب و کارایی عناصر افزایش دهد. از سوی دیگر کاربرد کودهای آلی آلودگی‌های محیطی را کاهش می‌دهد و منجر به بازچرخش طولانی‌تر عناصر در سیستم‎های کشاورزی می‌شود. باتوجه به این موضوع، این مطالعه با هدف ارزیابی کارایی عناصرکشت مخلوط سویا- بادرشبویه تحت تغذیه کود دامی و کود شیمیایی اجرا شد. مواد و روش‌ها: آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی شهرکرد در سال ۱۳۹۵ اجرا شد. پنج الگوی کشت شامل کشت خالص سویا، کشت خالص بادرشبویه و سه نسبت مخلوط این دو گیاه (۱:۱، ۲:۱ و ۱:۲) به عنوان فاکتور اول در دو منبع کودی (کودهای شیمیایی و کود مرغی) به عنوان فاکتور دوم ارزیابی شد. گیاه بادرشبویه و سویا به ترتیب در مرحله گلدهی و در مرحله رسیدگی برداشت شدند. غلظت عنصر نیتروژن، فسفر، پتاسیم، مس، آهن، روی و منگنز تعیین گردید. سپس جذب هر عنصر از حالضرب غلظت عنصر در عملکرد محصول محاسبه شد. عملکرد نسبی محصول و عملکرد نسبی عناصر در کشت مخلوط محاسبه شد. تجزیه واریانس داده های بدست آمده با استفاده از نرم افزار SAS انجام شد و مقایسه میانگین‎ها با آزمون LSD در سطح احتمال 5 درصد انجام شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد بیشترین جذب نیتروژن (59/10 گرم در متر مربع) و فسفر (79/1 گرم در متر مربع) به ترتیب در کشت خالص سویا و کشت خالص بادرشبویه تیمار شده با کود آلی بدست آمد که با نسبت مخلوط سویا: بادرشبویه (1:1) تفاوت معنی‎داری نداشت. بیشترین جذب پتاسیم، آهن، روی و منگنز به ترتیب با14، 253/0، 065/0 و 080/0 گرم در متر مربع در کشت خالص بادرشبویه تیمار شده با کود آلی بدست آمد. در حالی که برای مس بیشترین جذب (0135/0 گرم در متر مربع) در کشت خالص بادرشبویه حاوی کود آلی حاصل شد که با تیمار سویا: بادرشبویه (1:2) حاوی کود آلی اختلاف معنی‌داری نشان نداد. بیشترین عملکرد نسبی نیتروژن (04/1)، فسفر (09/1)، آهن (03/1) در سویا: بادرشبویه (1:1) تحت تغذیه کود آلی بدست آمد. بیشترین عملکرد نسبی پتاسیم (07/1)، مس (32/1)، منگنز (03/1) در تیمار سویا: بادرشبویه (1:2) تحت تغذیه کود آلی مشاهده شد. در این آزمایش، کود آلی از لحاظ جذب عناصر برتری معنی‎داری نسبت به کود شیمیایی داشت. علاوه بر این، کارایی جذب عناصر در الگوهای کشت مخلوط بالاتر از کشت خالص بود. نتیجه‌گیری: الگوهای کشت مخلوط به ویژه در شرایط کاربرد کود دامی، کارایی عناصر را افزایش می‌دهد. بنابراین افزایش کارایی جذب، نیاز به مصرف کودها در مزعه کاهش می‌دهد که علاوه بر آسیب‌های زیست محیطی کمتر، در افزایش بهره‎وری اقتصادی نیز سهیم می‎باشد