اثر مراکز چرخندزای مدیترانه بر بارش سالانه ایران در دوره 1960 تا 2002

در این پژوهش اثر فراوانی سالانه چرخندهای مراکز مهم چرخندزای مدیترانه و همچنین میانگین سالانه فشار سطح دریای این مراکز بر بارش سالانه ایران در دوره 1960 تا 2002 بررسی شده است. نتایج نشان می‌دهد که بجز مناطق جنوب شرق، شرق و قسمتی از مرکز ایران، بارش سالانه بقیه کشور تحت تاثیر معنی‌‌دار فراوانی چرخندهای مراکز یادشده است. فراوانی چرخندهای دو مرکز شرق مدیترانه و شمال دریای سرخ، نسبت به دیگر مراکز چرخندزا، در بارش مناطق وسیع‌تری از ایران تاثیر دارد. توزیع جغرافیایی ضریب همبستگی بین بارش سالانه ایران و میانگین سالانه فشار سطح دریای مراکز چرخندزا نیز نشان‌‌دهنده آن است که دو مرکز شمال دریای سرخ و شرق مدیترانه بیشترین تاثیر را از لحاظ وسعت بر بارش ایران دارند. ضرایب همبستگی بین بارش سالانه مشاهده شده و محاسبه شده ایران براساس معادلات رگرسیون خطی چندمتغیره (برحسب فراوانی چرخندهای سالانه مراکز چرخندزای مدیترانه) برای ایستگاه‌‌های غرب، مرکز و شرق کشور معنی‌‌دار و خطای استاندارد برآورد در بیشتر ایستگاه‌‌های غرب از ایستگاه‌‌های شرق کوچک‌تر است. تحلیل براساس میانگین فشار سطح دریای مراکز چرخندزا نیز نشان‌‌دهنده وجود همبستگی معنی‌دار بین بارش مشاهده شده و محاسبه شده در ایستگاه‌‌های واقع در مرکز، شمال غرب، شرق و جنوب شرق است. علاوه‌‌بر‌‌این، مقادیر بارش محاسبه شده با معادلات رگرسیون که با استفاده از میانگین سالانه فشار سطح دریای مراکز چرخندزا به‌دست می‌‌آید، نسبت به فراوانی سالانه چرخندهای این مراکز، به مقادیر مشاهده شده بارش نزدیک‌تر است.  ضرایب همبستگی بین فراوانی سالانه چرخندها و میانگین سالانه فشار سطح دریا در مراکز شرق و غرب مدیترانه، خلیج جنوا و شمال دریای سرخ در سطح 5% معنی‌‌دار است، ولی در جنوب ایتالیا و قبرس معنی‌‌دار نیست. مقایسه توزیع جغرافیایی ضرایب همبستگی فراوانی سالانه چرخندها و میانگین فشار مراکز چرخندزا با بارش ایران نشان می‌دهد، در صورتی این توزیع‌‌ها مشابه هستند که همبستگی قوی بین فراوانی سالانه چرخندها و میانگین فشار مراکز چرخندزا وجود داشته باشد و همچنین مرکز چرخندزا در مسیر حرکت چرخندهای مراکز دیگر نباشد. این شرایط تنها در دو مرکز غرب مدیترانه و خلیج جنوا وجود دارد.