اثر زمآن‌های مایه‌کوبی و غلظت‌های استوسیرینگون بر کارایی انتقال ژن بتا گلوکورونیداز (GUS) با میانجیگری آگروباکتریوم در گل ژربرا (Gerbera jamesonii cv. ‘Royal Soft Pink’)

سابقه و هدف: گل ژربرا یکی از محبوب‌ترین گیاهان زینتی در جهان است و در صنعت گلکاری رتبه چهارم را در بین ده گل‌ بریدنی برتر دارد. امروزه در گل ژربرا روش‌های انتقال ژن قابل اعمال، برای وارد کردن صفات جدید به ژنوتیپ‌های برگزیده بدون تغییر در ویژگی‌های خوب آن، ضرورت دارد. مواد و روش‌ها: این پژوهش در سه آزمایش جداگانه انجام شده است؛ ابتدا اثر غلظت‌های متفاوت (5، 10، 15، 20، 25 و 30 میلی گرم بر لیتر) آنتی‌بیوتیک هیگرومایسین برای تعیین غلظت کشنده آن در گیاهک‌های غیرتراریخت ژربرا رقم ‘Royal Soft Pink’ ارزیابی شد. سپس در آزمایش دوم، اثر غلظت 10 میلی گرم در لیتر هیگرومایسین بر میزان باززایی شاخساره در ریزنمونه‌های دمبرگ دارای پهنک بررسی گردید. در نهایت در آزمایش سوم اثر مدت زمآن‌های مایه‌کوبی (10 و 20 دقیقه) و غلظت‌های استوسیرینگون (صفر، 50 و 100 میکرومول) بر کارآیی انتقال ژن بتاگلوکورونیداز (GUS) با میانجیگری آگروباکتریوم (Agrobacterium tumefaciens) و از طریق هم‌کشتی ریزنمونه‌های دمبرگ دارای پهنک، ارزیابی شد. پس از هم‌کشتی ریزنمونه‌ها با آگروباکتریوم به مدت دو تا 3 روز، به محیط کشت انگیزش مستقیم شاخساره انتقال یافتند. در ادامه، شاخساره‌های تراریخت احتمالی ، از ریزنمونه‌ها جدا گردید و افزونگری آن‌ها انجام شد. در پایان، به منظور تایید گیاهان تراریخت، از آزمون بافت‌شیمیایی و واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) استفاده شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که غلظت 10 میلی گرم در لیتر هیگرومایسین برای گزینش شاخساره‌های تراریخت مناسب بوده و باید پس از باززایی اولیه استفاده شود. بیشترین میزان باززایی (38 درصد) شاخساره‌های تراریخت احتمالی از ریزنمونه‌های دمبرگ دارای پهنک، در تیمار 10 دقیقه مایه‌کوبی و 100 میکرومول استوسیرینگون به‌دست آمد. همچنین کمترین میزان باززایی (25/25 درصد) شاخساره‌های تراریخت احتمالی، در تیمار 20 دقیقه مایه‌کوبی و 50 میکرومول استوسیرینگون مشاهده شد. نتایج آزمون بافت‌شیمیایی و آنالیز PCR گیاهک‌های تراریخت، نشان داد که بیشترین شمار رگه مستقل (27 شاخساره) و کارایی انتقال ژن (11 درصد) به ازای هر 100 ریزنمونه دمبرگ، مربوط به تیمار 10 دقیقه مایه‌کوبی و 100 میکرومول استوسیرینگون می‌باشد. نتیجه‌گیری: افزودن هیگرومایسین به محیط کشت، سبب کاهش باززایی مستقیم شاخساره از ریزنمونه‌های دمبرگ دارای پهنک می‌شود. عواملی مانند مدت زمان مایه‌کوبی و غلظت استوسیرینگون اثر چشم‌گیری بر راندمان و موفقیت تراریختی در ژربرا دارند. استوسیرینگون به عنوان یک انگیزاننده فنولی ژن‌های Virو انتقال دهنده T-DNA در آگروباکتریوم در نظر گرفته شده است و سبب افزایش کارایی تراریختی می‌شود. بنابراین بهترین تیمار برای تولید گیاهان تراریخت در گل ژربرا رقم ‘Royal Soft Pink’ با انتقال ژن GUS، مایه‌کوبی ریزنمونه‌های دمبرگ دارای پهنک با آگروباکتریوم به مدت 10 دقیقه و استفاده از استوسیرینگون به غلظت 100 میکرومول می‌باشد.