اثر دریافت لبنیات بر وزن و ترکیب بدن در بزرگسالان: مرور سیستماتیک و متاآنالیز بر مطالعات کارآزمایی بالینی تصادفی و کنترل شده

سابقه و هدف: اگر چه بسیاری از مطالعات مشاهده‌ای و کارآزمایی تأثیر مصرف لبنیات بر وزن و ترکیب بدن را بررسی کرده‌اند، اما نتایج به دست آمده از این مطالعات بسیار متناقض ‌است. پژوهش حاضر با هدف مرور سیستماتیک و متاآنالیز به منظور خلاصه کردن اطلاعات حاصل از مطالعات کارآزمایی بالینی تصادفی‌سازی و کنترل شده (RCT) درباره‌ی بررسی تأثیر مصرف لبنیات بر وزن، بافت چربی بدن، بافت بدون چربی بدن و دور کمر در افراد بزرگسال (بالای 18 سال) انجام شد. مواد و روشها: پایگاه‌های PubMed، ISI web of Science، SCOPUS، Science Direct و EMBASE از ژانویه 1960 تا اکتبر 2011 برای یافتن مطالعات مرتبط منتشر شده به زبان انگلیسی و غیرانگلیسی مورد جستجو قرار گرفت. در نهایت 16 مطالعه برای مرور سیستماتیک و 14 مطالعه برای متاآنالیز انتخاب شد. یافتهها: جستجوی شامل 14، 12، 6 و 8 مطالعه‌ی کارآزمایی بالینی بود که به ترتیب، اطلاعات مربوط به وزن، بافت چربی، بافت بدون چربی و دور کمر را ارائه کرده بودند. تفاوت میانگین کل برای اثر لبنیات بر وزن 61/0- کیلوگرم بود (75/0 ، 29/1- :I‍ C95% و 08/0= P). افزایش دریافت لبنیات می‌تواند سبب کاهش بافت چربی بدن به میزان 72/0 کیلوگرم (14/0- ، 29/1- :I‍ C95% و 01/0= P) و افزایش بافت غیرچربی بدن به میزان 58/0 کیلوگرم (99/0 ، 18/0 :I‍ C95% و 01/0< P) و کاهش بیشتر اندازه‌ی دور کمر به میزان cm 19/2 در مقایسه با گروه کنترل شود (96/0- ، 42/3- : I‍ C95 % و 001/0< P). آنالیز زیرگروه ها نشان داد که افزایش دریافت لبنیات بدون محدود کردن انرژی دریافتی سبب تغییر معنی‌داری در وزن، بافت چربی، بافت بدون چربی و اندازه‌ی دور کمر نمی‌شود. در حالی که استفاده از رژیم کاهش وزن غنی از لبنیات به کاهش وزن بیشتر به میزان 29/1 کیلوگرم (6/0- ، 89/1-I: ‍C 95% و 001/0< P) و کاهش بیشتر در بافت چربی به میزان 11/1 کیلوگرم (47/0- ، 75/1- : I‍C 95% و 001/0= P) و افزایش بافت بدون چربی به میزان 72/0 کیلوگرم (32/1 ، 12/0 : I‍ C95% و 02/0= P) و کاهش بیشتر اندازه‌ی دور کمر cm 43/2) 44/1- و 42/3- : CI‍95% و 001/0= P) در مقایسه با گروه کنترل منجر می‌شود. نتیجه گیری: افزایش مصرف لبنیات بدون محدودیت انرژی دریافتی به تغییر معنی‌دار وزن یا ترکیب بدن منجر نمی‌شود، در حالی که همراه کردن رژیم کاهش وزن با محصولات لبنی تأثیر معنی‌داری بر وزن، بافت چربی، بافت بدون چربی و اندازه‌ی دور شکم در مقایسه با دریافت رژیم کاهش وزن دارد. واژگان کلیدی: لبنیات، وزن، بافت چربی، بافت بدون چربی، دور کمر، کارآزمایی بالینی