آداب شاگردی و استادی در بازخوانی آیات مرتبط با موسی(ع) و خضر(ع)

نهاد تعلیم و تربیت یکی از نهادهای گسترده و مهم اجتماعی و برجسته‌ترین هدف تشکیل آن، پرورش و آماده‌سازی نسل جوان برای ورود به اجتماع و پذیرش نقش‌های گوناگون است؛ از این‌رو شناخت روابط درست میان عناصر اصلی این نهاد، یعنی شاگرد و استاد می‌تواند یاری‌گر آن در رسیدن به اهداف خود باشد. خداوند متعال در آیاتی از سورۀ مبارکۀ کهف، داستان «جست‌وجوی مراد» توسط حضرت موسی(ع) (پیامبر اولوالعزم الهی) و یافتن استاد و همراهی با وی را به طور موجز بیان کرده است. در این پژوهش برآنیم تا با بررسی دیدگاه‌های مفسران از وجوه مختلف عرفانی، اخلاقی، اجتماعی و ... پیرامون این آیات و بهره‌گیری از روایت‌های تفسیری ذیل آن به برترین آداب شاگردی و استادی دست‌یابیم و منشور اخلاقی والایی برای فضاهای آموزشی در این رابطه ارائه کنیم. اشتیاق موسی(ع) در یافتن فردی آگاه‌تر از خود، علی‌رغم نیل او به مقام نبوت و کلیم‌اللهی، کوشش و پشتکار و تحمل مشقت‌های بسیار این راه، نشان‌ از اهمیت بالای فراگیری دانش و توجه به آداب آن در هر مقطعی از زندگی به ویژه بایستگی جست‌وجوی استادی شایسته دارد. برپایۀ آموزه‌های آیات یادشده، مهم‌ترین آداب شاگردی عبارتند از اظهار تواضع، کسب اجازه از استاد، اطاعت از استاد و رعایت ادب پرسش و در مقابل، احساس تکلیف استاد در مقابل افراد جویای علم، احترام به ارزش‌های ذاتی شاگرد، آگاه ساختن دانشجو نسبت به دشواری‌های پیش‌رو و اتخاذ روش آموزشی درست و متناسب با ظرفیت دانشجو نیز گوشه‌ای از آداب استادی برگرفته از این آیات است.