ارزیابی روش های مبتنی بر رگرسیون و زمین آمار برای تعیین توزیع مکانی بارش ماهانه و سالانه در استان سیستان و بلوچستان

آگاهی از تغییرات مکانی بارش به عنوان یک پارامتر کلیدی در مطالعات هیدرولوژی و اقلیمی هر منطقه ای مطرح می باشد. هدف از این تحقیق بررسی تغییرات مکانی و تعیین بهترین روش میان یابی بارندگی ماهانه و سالانه در استان سیستان و بلوچستان است. انتخاب روش میان یابی بستگی به نوع داده ها، دقت موردنظر، منطقه ی مورد بررسی، توان محاسبات و بعد مکانی مورد استفاده، دارد. از این رو روش های مختلف میان یابی شامل روش های مبتنی بر رگرسیون، روش های زمین آماری (ok، sk، sklm، ked، uk و cok) و روش های قطعی (idw، lpi، gpi و rbf) برای این هدف مورد استفاده قرار گرفتند. اطلاعات اولیه مورد نیاز شامل داده های بارندگی مربوط به 50 ایستگاه با طول دوره ی آماری مشترک 25 سال (1391-1367) بود. اطلاعات ثانویه شامل ارتفاع، فاصله تا خط ساحلی، طول و عرض جغرافیایی به عنوان متغیرهای کمکی در روش های چند متغیره مورد استفاده قرار گرفتند. روش اعتبارسنجی متقابل برای مقایسه مقادیر پیش بینی شده ی روش ها به همراه معیارهای آماری جذر میانگین مربعات خطا (rmse) و میانگین انحراف خطا (mbe) به کار گرفته شد. نتایج حاصل از اعتبارسنجی متقابل حاکی از عملکرد بهتر روش رگرسیونی بارش- ارتفاع برای فروردین، روش ked برای اردیبهشت، روش uk برای خرداد و شهریور، روش rbf برای تیر، مرداد، مهر، آذر، دی، بهمن و بارندگی سالانه و روش sk برای آبان و اسفند بوده است. روش های قطعی lpi و gpi در هیچ یک از دوره ها نتایج خوبی نداشته اند. استفاده از متغیر کمکی ارتفاع فقط در ماه های فروردین و اردیبهشت موجب بهبود تخمین نتایج شده است. این در حالی است که متغیر کمکی فاصله تا خط ساحلی تأثیری در بهبود نتایج نداشته است. از دلایل عدم بهبود دقت تخمین بارندگی توسط روش های چند متغیره می توان به وضعیت پیچیده ی توپوگرافی، تراکم پایین ایستگاه های باران سنجی، پایین بودن ضریب همبستگی بین بارندگی و متغیرهای کمکی و عدم همبستگی مکانی قوی متغیرهای کمکی اشاره کرد. از مزیت های روش های زمین آماری ارائه ی نقشه های خطای تخمین می باشد. با توجه به این نقشه ها، بالاترین مقدار خطای تخمین مربوط به نواحی با تراکم پایین ایستگاه های باران سنجی و حاشیه های استان بوده است.