نقش شهرهای زیارتی عراق در روابط ایران و عثمانی در دوره صفویه

با تأسیس دولت صفوی در اوایل قرن دهم هجری و رسمیت یافتن مذهب تشیع از سوی آنها در مقابل دولت عثمانی که حنفی مذهب بود، دورانی از رقابت و منازعات سیاسی و مذهبی میان این دو دولت مسلمان به وجود آمد. به ویژه که این دو دولت مسلمان بر سر تصرف عراق عرب و نواحی مرزی اختلاف ارضی داشتند و با یکدیگر در ستیز بوده و در جهت مشروعیت بخشیدن به این منازعات به آن رنگ و بوی مذهبی بخشیدند. با توجه به اینکه توسل و تمسک به مذهب در نزد هر دو دولت شدید بود، اماکن مقدس عراق در این منازعات اهمیت ویژه ای پیدا کرد. شاه اسماعیل پس از استیلا بر بغداد که به زیارت عتبات مشرف شد. اما ده سال پس از مرگ او، شاه سلیمان امپراتور عثمانی با اهداف سیاسی و به بهانه های مذهبی موفق به تصرف بغداد گردید و خاک عراق را ضمیمه عثمانی نمود. ولی بار دیگر شاه عباس اول صفوی موفق شد برخاک عراق تسلط یابد و از منافع سیاسی، فرهنگی، مذهبی و اقتصادی آن برخوردار گردد. پس از مرگ شاه عباس اول زمینه پیشروی دولت عثمانی و باز پس گیری عراق عرب فراهم شد. مهم ترین مسئله این پایان نامه این است که چه عواملی موجب اهمیت یافتن شهرهای زیارتی عراق در روابط ایران و عثمانی در دوره صفویه گردید. یافته ها نشان می دهد که موقعیت جغرافیایی و استراتژیک شهرهای زیارتی و واقع شدن آنها به عنوان کانونهای شیعی در مرز دو دولت و نقش اقتصادی این شهرها، درکنار تصمیمات دولت عثمانی در رابطه با این شهرها ، سبب اهمیت یافتن آنها در روابط دو دولت گردید.