سیر تحول لباس و ابزار چوگان بازان ایران با استناد بر نسخ خطی و نگاره ها از دوره ساسانی تا دوره معاصر

چوگان یک سنت ایرانی است که قدمت آن به بیش از 2500 تا3000 سال قبل در ایران میرسد و به عنوان نخستین ورزش تیم به تیم جهان که دارای دروازه و توپ (گوی چوگان) است، شناخته میشود. چوگان یک بازی صرف نیست و ابعاد مختلف و متنوعی از برنامه ریزی و اندیشه را در کنار آمادگی اسب و چوگان باز نیاز دارد و در واقع چوگان باز و اسب در بازی چوگان، مشق رزم میکرده اند. بر پایه شواهد و مدارک ، چوگان کهن ترین بازی ورزشی جهان به شمار می رود. این بازی پر جنب و جوش که چوگان باز و اسب در آن نقش برابر دارند ، از قدیمی ترین اسناد مکتوب تا ترانه های مردمی و سروده های سخنوران بزرگ ایران زمین، بارها مورد اشاره بوده است.چوگان از چنان جایگاهی در زندگی مردم برخوردار بوده که کمتر هنرمند و سراینده اشعار ایرانی را می توان یافت که در آثارش اشاره ای به گوی و چوگان و اصطلاحات این بازی نکرده باشد. اما چوگان ایرانی علیرغم پیشینه دیرین، اطلاعات مکتوب و مضبوط اندکی پیرامون قوانین ، ابزار و ادوات و پوشاک آن وجود دارد. این پژوهش با طرح این پرسش که؛ سیر تحول و تطور لباس ، چوب ،گوی و درواز? چوگان در آثار هنری و نسخ خطی دوره ساسانی تا دوره معاصر چه بوده اند ، با استفاده از منابع کتابخانه ای واسنادی از جمله منابع اینترنتی ، پیشینه وسابقه پژوهش های مربوط را گردآوری کرده ودر مرحله بعد، با جمع آوری متون کهن و نگاره ها و آثار هنری چوگانی و سپس پالایش مجموعه به لحاظ اعتبار اسناد و داشتن تاریخ، موارد مورد مطالعه را مورد بررسی قرار داده و در نهایت پس از گردآوری داده های حاصل، موارد مشابه و متفاوت را تحلیل نموده و یافته های تصویری و یافته های مکتوب را مطابقت داده است. بر اساس یافته های این پژوهش، در آثار هنری و کتب تاریخی از دوره ساسانی تا دوره معاصر در مجموع شاهد هفت شکل و سه جنس مختلف چوب چوگان و دو شکل و شش جنس مختلف گوی چوگان در طی زمان بوده ایم و همچنین شاعران ایرانی از دوره ساسانی تا معاصر در آثارشان در مجموع 1502 مورد چوگان بکار برده اند . این پژوهش به شیوه توصیفی – تحلیلی و با بهره گیری از تکنیک های کتابخانه ای، مشاهده و مصاحبه انجام پذیرفته است .