بررسی توانایی تجمع روی در گیاه پنیرک در شرایط کشت هیدروپونیک

صنایع ذوب فلزی با آزاد سازی غبار فلزات در محیط و رسوب آنها بر لایه سطحی خاک، باعث ایجاد تراکم بالای فلزات سنگین در خاک شده، که به علت تجمع این فلزات در سلول های گیاهان و در پی آن دیگر موجودات زنده از طریق زنجیره های غذایی، خطرات زیادی را برای جانداران ایجاد می کنند. در سال های اخیر گزارشات زیادی مبنی بر توانایی بعضی از گیاهان برای کاهش میزان فلزات سنگین در خاک های آلوده ارائه شده است. در این تحقیق، مطالعه ای آزمایشگاهی بر روی گیاه پنیرک، گونه l. malva parviflora (رویش یافته در منطقه جنوب شرقی شهرستان اهواز در استان خوزستان، که محل فعالیت چندین کارخانه تولید فولاد است) در سه تکرار انجام گرفت. نمونه های بذرهای بالغ به طور تصادفی از منطقه مورد مطالعه آنها در فروردین ماه 1392 جمع آوری و برای سه هدف عمده در انجام این پژوهش مورد بررسی قرار گرفتند. در گام نخست این تحقیق به علت خواب بذرهای جمع آوری شده، عوامل موثر بر جوانه زنی و شکستن خواب بذر پنیرک مورد مطالعه قرار گرفت. در مرحله دوم تحقیق تاثیر غلظت های مختلف روی، بر روی برخی شاخص های جوانه زنی بذر نظیر طول ساقه چه، طول ریشه چه و طول کل گیاهچه، درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی و بنیه بذر بررسی گردید. در مرحله آخر این پژوهش توانایی تجمع روی در غلظت های مختلف روی شامل 0، 250، 500، 1000، 1500 و 2000 میکرومولار در گیاه پنیرک در شرایط کشت هیدروپونیک و تاثیر این تجمع بر روی برخی از شاخص های فیزیولوژیکی نظیر طول اندام هوایی و ریشه، وزن تر و خشک گیاه و همچنین شاخص های نشان دهنده تجمع دهندگی فلز مانند میزان تجمع روی در اندام هوایی و ریشه، فاکتور تغلیظ زیستی(bf)، فاکتور انتقال (tf)، نرخ رشد، شاخص جذب و شاخص تحمل فلز در زمان های 0، 3، 6 و 9 روز بعد از انتقال به محیط کشت مایع مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از این تحقیق با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن و نرم افزار spss در سطح05/0p< مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. بر اساس این نتایج و با توجه به کاهش شاخص های فاکتور انتقال، فاکتور تغلیظ زیستی بخش هوایی، شاخص تحمل، نرخ رشد و بیوماس با افزایش غلظت روی در محیط تصور می شود که گیاه پنیرک (malva parviflora l.)، به عنوان یک جمعیت رویش یافته در مناطق اطراف صنایع فولاد سازی شهر اهواز، از توانایی بالایی در تغلیظ روی در بخش هوایی، حداقل در این شرایط آزمایشی برخوردار نمی باشد، اما با در نظر گرفتن افزایش معنی دار فاکتور تغلیظ زیستی بخش ریشه ای و تجمع بالای روی در ریشه ها، تصور می گردد که گیاه فوق با ممانعت از انتقال روی به بخش های هوایی از مکانیسم اجتناب برای تحمل غلظت های بالای روی استفاده نموده است.