رابطه ی شدت با وقوع و اجزای عملکرد در بیماری زردی باقلا ناشی از ویروس های برگ قاشقی باقلا و زردی بافت مرده ی باقلا

بیماری زردی ناشی از ویروس های برگ قاشقی باقلا (blrv) و زردی بافت مرده ی باقلا (fbnyv) سبب خسارت و کاهش محصول چندین گونه حبوبات به خصوص باقلا می شود. انتقال هر دو ویروس توسط شته صورت می گیرد. برای تعیین خسارت این بیماری به محصول باقلا و با توجه به اهمیت شدت در محاسبه ی خسارت، اقدام به اندازه گیری بیماری به کمک دو پارامتر شدت و میزان وقوع بیماری نمودیم. ارزیابی شدت و وقوع بیماری در طی دو سال زراعی 90-89 و 91-90 در مزرعه ای در اطراف شیراز انجام شد. میزان وقوع بیماری با شمارش و تقسیم تعداد گیاه بیمار بر تعداد کل بوته های موجود در هر کرت اندازه گیری شد. برای تشخیص بوته های بیمار و ردیابی ویروس ها، مقداری از بافت برای شناسایی blrv به کمک آزمون tas-elisa و ردیابی fbnyv با آزمون pcr به کمک آغازگرهای اختصاصی ژن کدکننده ی پروتئین پوششی این ویروس به کار گرفته شد. علاوه بر این درصد آلودگی هر ویروس تعیین و نیز آلودگی مخلوط دو ویروس نشان داد که آلودگی به یک ویروس مانع از آلودگی به ویروس دیگر نمی شود. برای محاسبه ی شدت بیماری از مقیاس نمره دهی ترتیبی (ordinal rating) 0 تا 3 در سال زراعی 90-89 و 0 تا 6 در سال زراعی 91-90 استفاده شد. تجزیه و تحلیل آماری با برازش مدل توانی تیلور y ?sev= a( y) ?incb بر داده های زمان های مختلف با کمک رویه ی غیر خطی (nonlinear) و نرم افزار sas انجام شد و بررسی معیارهای برازش نشان داد که این مدل به خوبی رابطه ی میان شدت و میزان وقوع بیماری را بیان می کند و می توان از این رابطه برای پیش بینی شدت بیماری بر اساس میزان وقوع بیماری استفاده کرد. پس از اندازه گیری وزنی اجزای محصول باقلا، در این مطالعه مدل نمایی به عنوان بهترین مدل برای بیان رابطه ی میان عملکرد محصول با شدت بیماری پیشنهاد شد. جداول ضرایب همبستگی نشان داد که بین شدت بیماری و اجزای محصول باقلا همبستگی منفی وجود دارد. با افزایش شدت بیماری، میزان محصول کاهش می یابد. از سوی دیگر با توجه به وجود همبستگی مثبت میان اجزای مختلف محصول باقلا نتیجه گیری شد که می توان خسارت را قبل از رسیدن به مرحله ی بذر و از طریق اندازه گیری وزن تر بوته برآورد نمود. نتایج حاصل از بررسی کارایی انتقال fbnyv به کمک دو گونه شته ی سیاه باقلا و سبز نخودفرنگی در گلخانه و به کمک آزمون ناپارامتری نسبت، نشان داد که هر دو گونه شته ناقلین کارایی در انتقال fbnyv هستند اما کارایی شته ی سیاه باقلا کمی بالاتر از شته ی سبز نخود فرنگی است.