بررسی تنوع ارقام گندم در پاسخ به شوری با استفاده از پارامترهای فیریولوژیک و بیوشیمیایی

گندم نان یکی از محصولات مهم و استراتژیک در ایران و جهان است که نقش مهمی در تغذیه انسان ها دارد که در سطح وسیعی از اراضی کشاورزی کشت می گردد. متاسفانه تنش شوری از عوامل اصلی کاهش دهنده رشد و نمو و عملکرد آن در مناطق خشک و نیمه خشک به شمار می آید. از یکسو جمعیت کره زمین پیوسته در حال افزایش است که بایستی تولید غذا هم مقارن با آن افزایش یابد. در کشورهای در حال توسعه نظیر ایران نزدیک به نیمی از انرژی روزانه مردم از مصرف گندم بصورت تامین می شود. از سوی دیگر تنش ها از مهمترین عوامل کاهنده عملکرد گیاهان زراعی هستند. در این میان تنش شوری در گیاهان منجر به وقوع تنش اسمزی و یونی می شود. این فعل و انفعالات در اثر شوری باعث بروز تغییرات بیوشیمیایی و فیزیولوژیک در گیاهان می شود. برآیند این عوامل (تنش یونی و اسمزی) سبب ایجاد تنش اکسیداتیو در گیاه خواهد شد که ناشی از افزایش تولید انواع اکسیژن فعال در سلول های گیاه است. در همین راستا 6 رقم گندم انتخاب و در شرایط کنترل شده به روش هوا کشت پرورش و در مرحله 5-4 برگی با استفاده از کلرید سدیم، تنش شوری صفر و200 میلی مولار اعمال و گیاهچه ها به مدت 12 روز در شرایط تنش نگهداری شدند. نتایج تحقیق نشان داد که بین فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان با میزان تولید انواع اکسیژن فعال و آسیب به غشاهای سلولی رابطه منفی وجود دارد. بعلاوه جهت جمع آوری موفق رادیکال های فعال اکسیژن همکاری چندین آنزیم لازم بوده و کم شدن فعالیت یک آنزیم کلیدی می تواند عامل آسیب به سلول های گیاهی باشد. علاوه بر این نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که در اثر شوری میزان یون های سدیم و کلر افزایش یافته و میزان یون پتاسیم کاهش می یابد. همچنین میزان کربوهیدرات های محلول در ارقام مورد بررسی در شرایط شوری در تمامی ارقام افزایش یافت که بیشترین میزان آن متعلق به رقم گاسکوژن بود. نتایج حاصل از مقایسه میانگین کلروفیل نشان داد که میزان کلروفیل a در هیچکدام از ارقام تغییر معنی داری را نسبت به شاهد نشان نداده ولی میزان کاروتنوئید در رقم گاسکوژن در شرایط شوری نسبت به شاهد بصورت معنی داری افزایش یافت. نتایج حاصل از مقایسه میانگین پارامترهای حاصل از منحنی ojip- تست نشان داد که ارقام گندم از لحاظ کارایی فتوسیستم ii دستگاه فتوسنتزی در ارقام مورد مطالعه در سطح شوری متفاوت بود. در این میان رقم گاسکوژن با دارا بودن کمترین میزان شاخص های f0، f1، f2، f3، f4 و f5 واز طرفی بالا بودن میزان شاخص های fv، fv/fj، area، pi و et/abs از کارایی فتوسنتزی بهتری برخوردار بود. در مجموع نتایج بدست آمده از آزمایشات گیاهچه ای بر اساس پارامترهای فیزیولوژیک و بیوشیمیایی نشان داد که ارقام گاسکوژن و آگوستا نسبت به سایر ارقام مورد مطالعه از تحمل بالا و رقم کوهدشت از حساسیت بالایی در مقابل تنش شوری برخوردار بودند.