ارزیابی تغییرات کمی و کیفی گیاه دارویی گشنیز در =اسخ به کاربرد منفرد و تلفیقی منابع کودی

به منظور مطالعه اثرات کاربرد منفرد و تلفیقی کودهای آلی، زیستی و شیمیایی بر عملکرد کمّی و کیفی پیکر رویشی و زایشی گیاه دارویی گشنیز (l. coriandrum sativum)، آزمایشی در سال زراعی 90-1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و 12 تیمار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی عبارت بودند از: 1- کود زیستی میکوریزا (glomus mosseae)، 2- کود زیستی بیوسولفور (thiobacillus spp.) به همراه گوگرد آلی بنتونیت دار، 3- کود شیمیایی (npk)، 4- کود گاوی، 5- ورمی کمپوست، 6- میکوریزا + کود شیمیایی، 7- میکوریزا + کود گاوی، 8- میکوریزا + ورمی کمپوست، 9- بیوسولفور + کود شیمیایی، 10- بیوسولفور + کود گاوی، 11- بیوسولفور + ورمی کمپوست و 12- شاهد. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار عملکرد تر و خشک برگ و نیز عملکرد تر و خشک کل در تیمار مصرف منفرد کود شیمیایی به دست آمد. حداکثر مقادیر درصد و عملکرد اسانس پیکر رویشی گیاه در تیمار منفرد کود گاوی (به ترتیب با 2/0 درصد و 1753 گرم در هکتار) مشاهده شد. بیشترین مقدار عملکرد تر برگ و نسبت برگ به ساقه در چین اول و بیشترین مقادیر ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی در بوته، عملکرد تر و خشک ساقه، درصد و عملکرد اسانس در چین دوم حاصل شد. نتایج بخش زایشی گیاه گشنیز نشان داد که بیشترین تعداد چتر در بوته (19 عدد) و چترک در چتر (5 عدد) در تیمار کاربرد منفرد کود زیستی میکوریزا و حداکثر تعداد دانه در چتر (6/21 عدد)، تعداد دانه در بوته (366 عدد)، عملکرد دانه (1468 کیلوگرم در هکتار) و شاخص برداشت (55 درصد) در تیمار مصرف تلفیقی کود زیستی میکوریزا با کود شیمیایی مشاهده شد. بیشترین مقادیر درصد و عملکرد اسانس دانه به ترتیب در تیمارهای مصرف منفرد کود زیستی میکوریزا و مصرف تلفیقی کود زیستی میکوریزا با کود شیمیایی حاصل شد (2/0 درصد و 2602 گرم در هکتار). همچنین کاربرد تیمار تلفیقی کود زیستی بیوسولفور به همراه کود گاوی و مصرف توأم کود زیستی بیوسولفور با کود شیمیایی، به ترتیب باعث حصول بیشترین درصد (65/19) و عملکرد روغن (92/170 کیلوگرم در هکتار)گردید. بر اساس نتایج حاصل از کروماتوگرافی گازی روغن گشنیز، در تمامی تیمارهای مورد مطالعه، اسید اولئیک به عنوان اسیدچرب اصلی روغن گشنیز شناسایی گردید. همچنین در پاسخ به مصرف کودهای آلی، مقدار اسیدهای چرب غیر اشباع افزایش اما درصد اسیدهای چرب اشباع کاهش یافت. به طورکلی، مصرف تلفیقی کودهای زیستی به خصوص میکوریزا با کودهای آلی و شیمیایی اثرات به مراتب بهتری در مقایسه با کاربرد منفرد منابع کودی ایجاد کرد. علاوه بر این، کاربرد مناسب و صحیح منابع کودی در مقایسه با عدم مصرف کود، مقدار متوسط اسیدهای چرب را بهبود بخشید.