روابط ایران و چین در دوره مغول - ایلخانی ( 736 – 616 ه . ق )

چکیده مناسبات و روابط تمدن ها در طول تاریخ باعث ایجاد تفاهم و دوستی و تبادل آراء و افکار با یکدیگر است . ایران و چین از جمله این تمدن ها هستند . ایرانی ها و چینی ها در دو سوی آسیا به فاصله هزاران فرسنگ ، در روزگاران گذشته با وسایل ابتدائی توانسته بودند با یکدیگر مناسبات سیاسی ، فرهنگی و بازرگانی برقرار سازند ، بُعد مسافت و ناامنی راه ها ، مانعی در این راه ایجاد نکرده بود . با توجه به اینکه چین خود را از دیگر تمدن ها بی نیاز می دید طی قرنها تماس زیادی با ملل دیگر نداشت ، ولی به تدریج با توجه به مقتضیات زمان ، دریافت که ناگزیر به ارتباط با ملل دیگر است . در اواسط قرن دوم پیش از میلاد روابط بین ایران و چین شروع و تا زمان حمله مغول با فراز و فرودهای زیادی همراه بود . بعد از حملات مغول این روابط در ابعاد گوناگون گسترش زیادی یافت و تا پایان حکومت ایلخانی در ایران ادامه یافت . روابط در سه حوزه سیاسی ، فرهنگی و تجاری جای می گرفت و با توجه به مناسبات نزدیک و دوستانه ایلخانان ایران و دولت مغولی یوآن در چین ، می توان آن را اوج مناسبات ایران و چین در گذشته دانست . روابط سیاسی شامل تبادل سفرا بین دو دولت بود که تا زمان غازان خان رنگ و بوی رئیس و مرئوسی داشت ، زیرا ایلخانان ایران از زمان هولاکو تا غازان خان خود را تابع دولت مغولی چین و قاآن را سرور و بزرگ اولوس های چهارگانه می دانستند . در این زمان ایرانیان مسلمان در دولت یوآن حضوری فعال داشتند و در سمَت های گوناگون همچون وزارت ، استانداری ، دبیری ، فرماندهی لشکر و .... به قاآن خدمت می کردند . در کنار روابط سیاسی ، روابط تجاری پررونقی نیز بین ایران و چین در جریان بود . بنادر ایران و چین دوران طلائی خود را می گذارندند و ایرانی ها و چینی ها با پیمودن هزاران فرسنگ راه آبی یا خشکی به کشورهای یکدیگر رفته و با هم داد و ستد می کردند . روابط فرهنگی همچون گذشته ، اما در مقیاسی وسیع تر ، ادامه داشت . ایرانیان و چینی ها به تبادل اندیشه ها و علوم و فنونی مانند پزشکی ، نجوم ، نقاشی و چاپ پرداختند و در کنار اینها زبان فارسی نیز در چین نفوذ فراوانی یافت . نفوذ زبان فارسی در دستگاه اداری و نظامی یوآن به حدی بود که می توان آن را بعد از زبان های ترکی – مغولی و چینی سومین زبان در چین به شمار آورد و سفرنامه ابن بطوطه گواه این ادعای ماست . کلید واژه : ایران ، چین ، سلسله ایلخانی ، سلسله یوآن ، قوبیلای قاآن ، تجارت ، خان بالیغ .