تعیین چند شکلی های آللی در جایگاه ژنی پروتئن پرایون با استفاده از آنالیز pcr-sscp در گوسفندان نژاد زل، نائینی و بلوچی

زئونوزها یا بیمار های قابل انتقال بین انسان و حیوان هم از نظر اقتصادی و هم از نظر بهداشت عمومی از اهمیت بالایی برخوردار بوده و در این سال های اخیر تلفات و خسارات سنگین ناشی از این بیماری در بسیاری از کشور های جهان ها به طور جدی مورد توجه قرار گرفته است. اسکراپی که یک بیماری مهلک، کشنده و تحلیل برنده سیستم اعصاب مرکزی است در این دسته جای می گیرد. پژوهش های متعدد در نژادهای مختلف گوسفند نشان داد که چند شکلی درکدون های 136، 154 و 171 ژن prpبا میزان حساسیت و مقاومت نسبت به این بیماری مرتبط است. اما علی رغم اهمیت این موضوع، تا به حال تحقیقات گسترده ای در ارتباط با این بیماری در ایران انجام نشده است. در پژوهش حاضر نمونه های خون از تعداد 450 راس گوسفند از نژاد های زل، نائینی و بلوچی تهیه و استخراج dna با استفاده از روش بهینه یافته نمکی انجام شد. قطعه ای به طول 173 جفت باز از اگزون 3 ژنprp که کدون های 129 تا 187 را در بر می گرفت توسط pcr تکثیر و آنالیز sscp با الکتروفورز ژل پلی اکریل آمید 14درصد غیر دناتوره انجام گرفت. ده الگوی باندی منحصر به فرد sscp به عنوان ده ژنوتیپ متفاوت از ژنprp گوسفندی در جمعیت های مورد مطالعه شناسایی شد. از هر الگوی باندی یک نمونه انتخاب و در حامل مناسب همسانه سازی و سپس تعیین توالی شد. آنالیز و همردیفی توالی هایdna و اسید های آمینه نمونه های مختلف با استفاده از نرم افزار bio edit انجام گرفت. ارزیابی ژنتیکی ژن prp در نمونه های مورد بررسی نشان داد که تنها در جایگاه های 154 (r/h) و 171 (q/r/h/k) چند شکلی وجود داشته در حالی که در جایگاه 136 جهش ژنتیکی وجود نداشته و همه نمونه ها دارای ژنوتیپ مونومورف (aa) بودند. برای جایگاه 154در مجموع دو آلل r و h و دو ژنوتیپ rr و rh مورد شناسایی قرار گرفت. فراوانی آللی در هر سه نژاد بسیار نزدیک بوده و تفاوت معنی داری با هم نداشته و بیشترین فراوانی مربوط به آلل r با فراوانی 88/0 برآورد شد. در این جایگاه به طور میانگین فراوانی ژنوتیپ rr و rh به ترتیب برابر با 76/0 و 24/0 مشاهده شد. برای جایگاه 171چهار آلل q، r، h و k و شش ژنوتیپ qq، qr، qk، qh، hh و rr مورد شناسایی قرار گرفت که بیشترین فراوانی آللی مربوط به آلل q با فراوانی 65/0 بود. در این جایگاه فراوانی آللی نژاد زل با دو نژاد دیگر متفاوت اما تفاوت معنی داری بین دو نژاد بلوچی و نائینی وجود نداشت. آلل k در نمونه های مورد بررسی نژاد زل حضور نداشت. در مجموع ژنوتیپ qq بیشترین فراوانی ژنوتیپی (43/0) و ژنوتیپ qk کمترین فراوانی ژنوتیپی (01/0) را داشتند. در مجموع 4 هاپلوتیپ arr، arq، arh و ahq و 9 ترکیب هاپلوژنوتیپی arq/arq، arr/arq، arr/arr، arr/ahq، ahq/arq، ahq/arh، arh/arh، arh/arq، arq/ark در این مطالعه شناسایی شد. فراوانی هاپلوتیپی در نژاد زل با دو نژاد دیگر متفاوت اما تفاوت معنی داری بین نمونه های دو جمعیت بلوچی و نائینی مشاهده نشد. برای اولین بار در این پژوهش، علاوه بر جایگاه های 154 و 171 در کدون ها ی (e 155g )، (a 169v )، (d 171n ) و (c 187a ) جهش های جدیدی شناسایی شدند. بر اساس میزان در معرض خطر بودن ژنوتیپ ها نسبت به بیماری اسکراپی 54 درصد از حیوانات مورد بررسی در این پژوهش در گروه با مقاومت کم (nsp3)، 10 درصد از حیوانات در گروه بسیار مقاوم (nsp1) و 36 درصد از حیوانات (nsp2) در گروه مقاوم جای گرفتند